Ни күңелен рәнҗетсә дә, Елена агасы Михаил Глинскийга каты бәрелмәде. Ярар, агам, уйлап карармын, гына диде. Әмма яшь хатын Елена Ивашка Телепа турында гайбәт сатарга теләмәде. Телепа – Казанга яу йөргән кенәз, дәрәҗәле, Дума бояры. Язмышын аның белән бәйләүгә хурланмады, киресенчә, горурланды хәтта. Телепа аның уе-хисе, җаны-теләге, язмышы да. Димәк, ничекләр генә булмасын, аңа агасы Михаил Глинскийдан ваз кичәргә туры киләчәк. Хак, бу хәл Дума боярларында канәгатьсезлек билгесе тудырыр, ә ул киресен эшләр, дәүләтнең иң җитди эшләрен Ивашка Телепага тапшырыр. ӘИван Телепнёв исә үз чиратында янына иң ышанычлы боярларны туплар. Әйтик, абруе вә дәрәҗәсе олуг бай Василий Шуйскийны, ир-канаты Дума әһеле иткән Иван Шуйскийны. Шуйскийлар борынгы Владимир кенәзләре нәселеннән, сүз әйтүче булмас. Аннары сине, агам Михаил, ни өчен мәрхүм Василий төрмәгә яшерә? Димәк, синең дә үткәнең бик үк чиста түгел, хәзер дә җаен табарлар, шул ук Думада утыручы боярлар кылырлар моны. Димәк, син үзең дә олуг кенәз алдында гөнаһлы булган кеше, шуның өчен сиңа сеңлең яклау хәерлерәк булыр. Моны син бик тиз аңларсың. Инде аңламыйсың икән, үзеңә үпкәлә…

Беренче кавышуларында ук Елена агасы белән булган сөйләшүне Иван Телепнёвка җиткерде. Яшь кенәзнең моңа җен ачулары чыкты. Күр әле син аны, кичәле-бүгенле генә Дума әһеле булып алган Михаил Глинский бөек кенәгинәне оялтырга маташа. Ни өчен диген әле! Иван Телепнёв кенәзне сөйгәне өчен. Күр әле син бу картлачны!

– Беләсеңме, Еленушка, мин аны нишләтәм – башын зинданда черетәм. Утырып туймаган икән әле. Мин, Еленушка, синең белән зина кылмыйм. Мин сине үлепләр сөям, гашыйк мин сиңа, синең өчен җаным фида. Мин беләм, минем сиңа өйләнергә хакым юк. Тик бит мин сине яратам. Синсез миңа көн – көн, кояш кояш түгел.

Атна-ун көн дигәндә Иван Телепнёв Михаил Глинский турында шактый материал туплады һәм бөек кенәгинә янына килде.

– Сез Тверьгә туктагач, кенәз Михаил Глинский олуг кенәз янына бер сихерче карчыкны китердеме, Еленушка? Китерде!

– Китерде шул, – диде Елена, һични аңламый. – Шуннан ни?

– Ул анда олуг кенәз Василий III гә карчык кулы белән агу бирдерткән, Еленушка. Юкса таштай-тукмактай баһадир ир-ат көн эчендә хәлсезләнеп калыр идеме?

Елена бик озак дәшмәде. Ул уйланды. Аның бер сүзе Иван Телепага канат куячак. Тик моңа бармаска кирәктер. Әйе, ул Телепасыз да яши алмый, агасын да югалтасы килми. Алай да икенең берсен сайларга кирәк. Һәм ул карар кылды – Иван Телепнёв.

– Бу мөмкин хәлме, Ваня?

– Мөмкин, Еленушка, бик мөмкин хәтта!

– Инде мин нишләргә тиеш?

– Син моны Думада расларга тиеш. Бер сүз белән.

Елена күтәрелеп сөйгәненә карады һәм йөрәге белән тойды: ул аңа каршы тора алмый.

– Мин риза, – диде Елена, Рәсәйнең бөек кенәгинәсе.

Кенәз Иван Телепнёв эшне бик тиз тотты. Икенче көнне үк Михаил Глинскийны кулга алдыртты һәм төрмәгә яптырды. Дума әһеле кенәз Михаил Глинскийга ташланган гаеп шулкадәр яман һәм каһәрле иде ки, Дума боярлары митрополит Даниил теләге белән сарай палатасына җыелдылар. Әйе, Михаил Глинскийга тагылган гаеп хакмы? Моны бары тик сеңлесе бөек кенәгинә Елена Глинская раслый ала, ул гына хәл итә ала иде.

– Хакмы шул хәл? – дип сорадылар боярлар бөек кенәгинәдән.

– Хак! – диде Елена, һич тә икеләнергә урын калдырмыйча.

Бу хәбәрне шул ук көнне төрмәдә утыручы Михаил Глинскийга җиткерделәр. Сеңлесенең җавабы шулай булуын белгәч, кенәзнең кинәт хәле начарланды һәм күп тә үтми ул җан тәслим кылды. Еленага бу хәбәр килеп ирешкәч, ул үз-үзенә урын табалмый бүлмәдән бүлмәгә йөрде, беркемне дә кабул итмәде, хәтта сөйгәне Иван Телепнёвны да керттермәде. Иван Телепнёвка таянып, ул бер көн эчендә боярлар терәген югалтты, ул гынамы, бәлкем әле, рухи атакай митрополит Даниилның дадыр. Соңгысы тагын да хәтәррәк иде, чөнки дәүләт белән, нигездә, бөек кенәгинә идарә итсә дә, элек тә, әле дә боярлар митрополит сүзеннән чыкмыйлар иде. Елена үзе дә соңга кадәр һәрчак башта митрополит белән киңәште, бар булган кыласы һәм кылынасы чараларны аңа әйтеп башкарды. Ә монда ул аңа бер сүз дә әйтмәгән иде, шул ук вакытта Иван Телепнёв та, күрәсең, митрополитны санга сукмаган.

Юл буенча әнә шул хәлләр турында уйланып кайтты Елена. Сарайга кайткач, олан кенәз уянды һәм янә калтырана башлады. Сабыйның теше тешкә тими, бертуктаусыз тешен шыгырдата, авызында күбекләр күренә һәм инәлүле бер тавыш белән кемнәндер мәрхәмәт сорый, кемнеңдер яклавын тели иде. Баланың иреннәре күм-күмгәк, төсе-йөзе качкан. Баланы ятагына салгач, Елена табибны чакыртты. Табиб килгәч, баланың хәлен аңлапмы, чир-сырхавын элек-электән белепме, авызын күтәртеп, тешләрен каертып диярлек ниндидер төнәтмә эчертте һәм Телепадан килгән төлке тунына төреп, ятагына салырга кушты. Бала тынычланып йокыга киткәч кенә, Иван Телепнёв кенәз үз торагына кайтып китте. Ә кенәгинә Елена белән табиб төнозын бала баш очында күз йоммый чыктылар.

Төнәтмәнең файдасы тидеме, туып килгән кояшлы, зеңләп торган көн тәэсир иттеме, олан кенәз елмаеп күзләрен ачты һәм һични булмаган кебек: «Әнием, ашыйсым килә», – диде. Елена-ана бала сәламәтләнү куанычыннан наныен кочагына алды да елап җибәрде. Ә табибка ике алтын сузды һәм ияк кагып кына рәхмәт әйтте. Табиб немец иде, бөек кенәгинәгә бил бөкте, әмма яңадан бер сүз дә әйтмәде. Киләчәктә Рәсәй тәхетенә утырасы баланың нинди яман чир белән авыртуын белә иде инде ул. Ләкин бу хакта анасына әйтергә кыймады. Чөнки Рәсәй тәхетендә анасы утыра иде инде, тиздән балигъ бала менәчәк, чире хакында әйтсә, аның үзенә үк яман булып куюы бар иде.

Чынында исә хәтта олан кенәз дә тәхеткә утырып караган иде инде. Һәм сабый гына булса да, шуны сизде: кадерле вә үтә дәрәҗәле икән тәхеттә утыру – һәммәсе сиңа бил бөгә, итек башын үбәргә үрелә.

Чыгып китеп барган табибны кенәгинә дәшеп туктатты. Бармак белән генә кире чакырып китерде һәм торып баскан баланы тәрбиячесенә биреп, юынырга чыгарып җибәрде дә, табибның бөрмәле камзул җиңеннән тотып:

– Феофил, улымның авыруы турында берәүгә дә әйтмәссең,– диде.

Немец бөек кенәгинәне ярты сүзеннән үк аңлады, кат-кат ияк какты, хәтта бил бөкте.

– Сез күктән төшкән Орлеан кызы, бөек кенәгинә. Ошбу томана һәм варвар хәлендәге халыкны нәкъ сез яктыга алып чыгарсыз дип ышанам. Баланың авыруы турында берәү дә белмәс, кенәгинә, борчылмагыз, – диде.

– Кем ул Орлеан кызы, Феофил?

– О-о, бөек кенәгинә, аңа тиң хатын-кыз тумас та, туса да, аның дәрәҗәсенә вә мәшһүрлегенә ирешә алмас. Соңрак Жанна д'Арк атын алган кыз Франция королен Англо-Саксоннардан коткара – азат итә. Сез Жанна д'Аркка тиң кеше.

– Сез миңа бу хакта бер сөйләрсез әле, Феофил.

– Сөйләрмен, сөйләрмен, бөек кенәгинә. Алай да сезгә бүген үк бер киңәш биреп куясым килә. Мәскәүлеләр каланы агачтан салалар, хәтта кирмән диварларын да агачтан йә булмаса яндырылмаган кирпечтән күтәрәләр. Сез, бөек кенәгинә, Италиядән осталар дәштерегез. Каланы, кирмән диварларын таштан вә яндырылган кирпечтән күтәртегез. Диварларны италияле Пётр Фрәзиннән эшләтегез. Ул үзе дә Мәскәүдә.

– Рәхмәт сезгә, Феофил, киңәшегез өчен, мин уйлап карармын.

Елена Глинская үзе дә ярым немец гаиләсендә тәрбияләнгән кеше иде. Ул шундук Мәскәүнең яңа Кремлен күз алдына китерде. Һәм икенче көнне үк италияле Пётр останы табып, үз каршына китерергә кушты.

Кечкенә Пётр кушаматын йөрткән италияле Фрәзинне табып китергәч, ул аңа ярты көн буена Мәскәү каласын, Рәсәй мәркәзен бөтенләй яңабаштан, нигездә, таштан күтәрергә теләве турында әйтте. Күпне күргән, бик күп илләрдә булган, кулыннан бар нәрсә дә килгән Пётр оста бөек кенәгинәдән поттан артык алтын сорады. Останың гаҗәпләнүенә каршы, Елена Глинская шундук ризалыгын белдерде. Пётр Фрәзин Италиядән осталар китертү мәшәкатенә кереп чумды.

Бу хәлләрне җайга салгач кына, Елена Глинская палатасына Иван Телепнёв белән Василий Шуйский кенәзләрне чакыртып алды һәм үз теләген Думада карауларын үтенде. Үзләрен гелән тәхет ягында күрергә һәм хыялларына ирешкән кенәзләр осталар, кара эшчеләр җыярга йомышчылар җибәрделәр.

Әйе, Рәсәй тәхетенә утырган Елена Глинская биш елга якын тәхеттә утырган гомерендә аңа кадәр бер генә олуг кенәз дә башкара алмаган төзелеш эшләрен кузгатып җибәрә. Осталарның остасы италияле Пётр Фрәзин аның хыялын тормышка ашырырга керешә. Калада кытай-кала күтәрелә, Кремль яндырылган кызыл кирпеч белән уратылып алына. Бу елларда Рәсәй тәхетендә утырган Елена Глинская бер генә эшне дә боярлар белән киңәшләшмичә эшләми. Ә менә еш кына кылган эшләрен митрополит белән киңәшләшергә, аңардан теләктәшлек алырга оныта. Алай да көннәрдән бер көнне боярлар палатага җыелгач: «Боярлар, килешерме икән соң миңа хатын-кыз башым белән тәхеттә утыру?» – дип әйтә. Боярлар катылык ягыннан Василий III  нең чәнчә бармагына да тормаган бөек кенәгинәнең бу киңәшен тизрәк хупларга ашыгалар, чөнки аларны куркып яшәү тәмам туйдырган була инде. «Килешер, кенәгинә, чөнки олан кенәз сабый гына әле, ул балигъ булганчы, ил белән идарә итүне үз кулыгызга алу хәерлерәк булыр», – диләр. Бөек кенәгинә шунда гына боярлар арасында митрополит Даниилның булмавын күрә. Ләкин соң була инде, кылынасы кылынган була. Шушы көннән бөек кенәгинә Елена Глинскаяга «Государыня» дип дәшә башлыйлар. Бу хакта митрополит Даниилга барып җиткәч, ул шактый тузына, әмма бөек кенәгинәне үз тарафына чакырырга кыймый.

17

1536 елда Мәскәү белән Казан арасы күзгә күренеп кискенләшә. Казан тәхетенә Сафа Гәрәй хан кайтуга карамастан, рәсәйлеләр илче артыннан илче җибәреп торалар һәм һаман да үз йортлары санап, Казан ханыннан Польшага яу йөрергә гаскәр сорыйлар. Чөнки бу чорда Рәсәй Польша белән җир бүлешә – сугышып ята. Ә Казан мәмләкәте ханы Сафа Гәрәй Мәскәүгә гаскәр җибәрү урынына үзе Рәсәй җирләренә яу йөри башлый. Көтелмәгән бу хәлдән мәскәүлеләр сәясәтне кинәт борырга ниятлиләр һәм, Польша короле белән солых төзеп, Казан ханлыгын акылга утыртырга җыеналар. Җитмәсә, Рәсәй тарафдарлары Хөршидә бикә белән Булат бәк татарлары кенәгинәгә килеп баш оралар һәм Казан тәхетенә Аккүлгә сөрелгән Шаһгали ханны сорыйлар. Елена Глинская Дума боярлары белән киңәшләшә, әмма ошбу киңәшкә янә митрополитны дәшми. 1536 елның декабрь аенда Шаһгали ханны Аккүл төрмәсеннән азат итәләр һәм Мәскәүгә алып кайталар. Шул ук көнне дияргә була олан кенәз Иван белән бөек кенәгинә Шаһгали ханны кабул итәләр. Ләкин Шаһгали хан килер алдыннан олан кенәз палатадан чыгып китә. Уенга юнәлә. Әмма аны бик тиз табалар һәм җилтерәтеп тәхет ягына китерәләр. Олан кенәз нәкъ әнисе әйткәнне кыла – тәхет ягына башора-ора килеп кергән Шаһгалине уң кулына утырта. Бу хәл, әлбәттә, бала кенәзгә бик тә сәер тоела, чөнки Шаһгали хан бөтен горурлыгын, ирлек сыйфатын югалтып (бәлкем, аның бу горурлыгы булмагандыр да, милли горурлык турында әйтеп тә тормыйм), маңгаен идәнгә ора-ора, олан кенәз каршына килә, хәтта тузан кунган итек башына калын иреннәре белән кагыла. Шуннан тугры калырга антлар эчә, мәгәр кемгә – анасы Елена Глинскаяга түгел, ә олан кенәзгә, терсәк буйлык кешегә. Ханның үкенү-ялваруларын тыңлап туйгач, олан кенәз анасы өйрәткән боерыкларны бирергә керешә. Иң әүвәл үтә ялагай хан иңенә кыйммәтле тун салырга куша һәм, үз әмереннән үзе бик тә канәгать калып, Шаһгали ханны чыгарып җибәрә. Бу хәлне ерактан күзәтеп утырган Елена Глинская бала өчен куанып бетә алмый. Аңа олан кенәзнең үз-үзен тотышы ошый, тәхетне ошбу угланына васыять иткән ире Василийга эченнән генә янә бер рәхмәт әйтә.

Шушы хәлдән соң ун көннәр үткәч, Елена Глинская Шаһгали ханның бикәсе Фатыйманы үз катына дәштерә. Ханбикәне ул үз өендә кабул итә һәм моңа бик нык әзерләнгән була, чөнки белә: ир йөрәгенә ачкыч хатын ашадыр. Мәҗлескә чит илдән килгән кунакларны да китертә – күрсеннәр, тарихка кертсеннәр. Һәм теләгенә ирешә. Кунаклар алдында ул ханбикә Фатыймага табындагы алтын-көмештән торган савыт-сабаларны бүләк итә. Ниһаять, Шаһгали ханны дәшәләр. Ханны тантаналы төстә кабул итә бөек кенәгинә Елена Глинская. Шаһгали ханны кенәгинә якыннары Иван Телепнёв, Василий һәм Иван Шуйскийлар болдырга кадәр чыгып каршы алалар. Шаһгали хан, кыска муенын сузарга, һич югы, бераз гына кыска вә карсак гәүдәсен озайтырга тырышып, кенәгинә утырган бүлмәгә килеп керә. Кенәгинә янында олан кенәз дә утыра икән. Әмма Шаһгали ханны олан кенәз кабул итте инде, ул хәзер бөек кенәгинә каршында, шуның өчен бу юлы Шаһгали хан Елена Глинская аягына төшә, Казаннан китерелгән кызыл болгари итек башын каплап торган көмеш чигүле күлмәк итәген үбә. Почык борынлы, калын иренле, кабак битле, зур вә тырпаеп торган колаклы, ияк очына тирә-ягын йон баскан иләмсез миң кунган Шаһгали йөзен күз каршында ук күргәч, гүзәллеге белән күпләрне таң калдырган кенәгинә йөзен чытмак итә, әмма вакытында үзен кулга ала – ярамый, аңа бу кеше кирәк, бик кирәк. Чөнки бу кешене Казан татарларына каршы җибәрү мөмкинлеге бар. Шаһгали хан кенәгинә йөзендәге үзгәрешне күрми, аннары кеше йөзендәге үзгәрешне күрүгә сәләте дә булмый, башын күтәрә төшеп, нотыгын башлый:

– Государыням, бөек кенәгинә Елена! Мине бала чакта ук хөрмәткә ия ирегез Василий үз тәрбиясенә алган иде. Ул мине кадерләп, анасыннан аерылган көчек нисбәтендә тәрбияләде, ашатты-эчертте һәм, балигъ булгач, Казан тәхетенә утыртты. Гөнаһсыз кешене гөнаһлы итеп, казанлылар мине эт урынына куып җибәрделәр. Мәрхүм ир-канатыгыз Василий миңа яңа калалар бирде, иллә мин аның кадерен белмәдем, томана рәвешендә аңа хыянәт иттем. Инде мин үз җәзамны алдым, юләрне дә гафу итәләр, мин хәзер сезнең алдыгызда кылган гөнаһларым җуярга телим. Мин, бөек кенәгинә, ант итәм: киләчәктә, тәнемдә җаным булганда, Рәсәй дәүләт иминлеген саклармын, гаебемне аклар өчен гомеремне дә кызганмам…

Шунда бөек кенәгинә Елена Глинская әйтте:

– Шаһгали хан, хак, мәрхүм олуг кенәз сине каһәрләгән иде. Инде син үткәнне оныт, киләчәктә изге юлда бул. Безнең дә, үзеңнең дә иминлегебез сакла.

Йөзе елмаюга җәелгән Шаһгали хан аягүрә басты һәм әүвәл олан кенәзгә, аннары анасына кат-кат баш орды һәм, бил бөгә-бөгә, тәпен-тәпен артка, ишеккә таба чигенде.

Атна-ун көннән кенәгинә Елена Глинская Фатыйма ханбикәне янә үз өенә кунакка дәштерә. Шаһгали җәмәгате Фатыйманы Мәскәүнең дәрәҗәле бай хатыннары каршы алалар. Бөек кенәгинә кунакны болдырга чыгып үзе каршылый. Иреккә чыгарылган хатын белән кенәгинә кушкуллап күрешәләр. Кенәгинә кунакны ияртеп түр якка алып керә. Табынга утырышалар. Шулчак өйгә олан кенәз килеп керә, аны барчасы да аягүрә басып каршы алалар. Олан кенәз бай хатыннарына бөтенләй игътибар итмәстән Фатыйма ханбикәгә сәлам юллый һәм түргә, анасы янәшәсенә утыра. Табын караучы киленнәр берсеннән-берсе затлы ризык-нигъмәтләр ташыйлар, хәтта өстәл уртасына кыздырылган чучка баласы куела. Әмма аңа Фатыйма ханбикә хәтта күтәрелеп тә карамый. Бөек кенәгинә кунак каршына әле моны, әле тегене куярга куша.

Тукта әле, ир-канаты төрмәгә утырткан ханны вә ханбикәне азат итеп, аларны үз тарафына дәшеп, сыйлау вә кыстау һәм хәтта бүләкләү нигә кирәк булды икән кенәгинәгә? Әлбәттә, сәяси яктан ир-канатыннан да ныграк дагаланган Елена Глинская хан белән ханбикәне тикмәгә генә кунак итми иде. Максаты изге – ничек тә бу ике кешене үз кулына төшерү һәм Казан әтрафына өстерү, ягъни татар халкын икегә, өчкә, кирәк икән, дүрткә бүлеп, бер-берсенә каршы котырту, үзара сугыштыру. Казанлылардан йөз чөергән татарлар аңа кирәк, бик кирәк, мәрхүм ире моны аңлаган, әмма кадерен белмәгән, хан кадәр ханны Аккүлгә сөргән һәм моның белән зур хата ясаган, тәхетне кулына төшергән Елена моны эшләмәс, үз сәясәтен булдырыр, казанлылардан качкан, казанлылар белән аркадаш булмаган татарлар күңеленә ачкыч табар һәм үз максатына ирешер – Казанны үзенеке итәр, бәлкем әле, шул ук шыксыз Шаһгали ханны Казан тәхетенә утыртыр. Фатыйма ханбикәне табынга дәшкәннән соң, Елена Глинская тәмам инанды – Шаһгали ханга ышанырга була, ул Җангали түгел, үтә ялагай, үтә хөсет, үтә мал ярата, тар күңелле, вакчыл, юк кына бүләккә дә сабый балаларча кинәнә, нарасыйлана, ышана.

Шул хәлгә ике-өч көн дә үтми, кенәгинә Елена Глинская Шаһгали ханны үз янына дәштереп ала һәм Кирмән-калага барып, үзенә тәгаен татарлардан гаскәр оештырырга куша, әлбәттә инде, Шаһгали ханның саранлыгын, бүләкләргә хөсетлеген белеп, акчаны да мул бирә, хәтта коралны да кызганмый. Кенәгинә аңлый, ул бары тик Шаһгали ханны Казан тәхетенә утыртып кына, Казанны үз йорты итә ала. Аннары нигә әле аңа Польша короленә каршы сугышырга – чыгышы аннан, аннары, янә Римга йөз тотсалар да, христианнар, кардәшләр. Ә менә мөселманнарның терәге булган Казанны үз йорты итү бөтен мөселман дөньясын Төньякка таба йөрүдән мәхрүм итәчәк, ул гынамы, бөтен Көнчыгыш базарларына юл ачылачак. Кыскасы, бөек кенәгинә Елена Глинскаяның максаты вә теләге изге иде, шуңа күрә, соңарыбрак булса да, Польша белән, Ливония илләре белән солых төзергә һәм бөтен көчне Казан өстенә юнәлтергә дигән нәтиҗәгә килде. Бу хакта ул, күпләргә сәеррәк тоелса да, иң әүвәл улы олан кенәз белән киңәште, аннары сөйгәне Иван Телепнёв белән, шуннан соң гына Дума боярлары белән. Барысы да кенәгинә белән килештеләр – Казанны үз итү һәммәсенең дә хыялы иде, казанлыларга үч итеп, Мәкәрҗә базарын ачу урыс сәүдәгәрләренә бер дә уңай булмады, киресенчә, гасырлар буена килгән сәүдә юллары өзелде, бигрәк тә Мәскәү, Новгород, Владимир сәүдәгәрләре алыш-бирештән мәхрүм калдылар, шул сәбәпле байлар белән сәүдәгәрләр арасында җитди аңлашылмаучылык туды.

Ике якка да илчеләр йөри торгач, кенәгинә Глинская Швеция короле Густав Ваза белән солых төзүгә иреште. Солыхта шундый шартлар бар иде: шушы рәсми кәгазьгә Швеция короле һәм Рәсәй кенәзе кул куюга, король Густав Ваза Ливония белән Литвага ярдәм итүдән туктый, һәм ул шулай булды да. Швеция короле Ливония белән Литвадагы гаскәрен алып китүгә, урыслар уңышка ирешә башладылар. Хәтта сөйгәне Иван Телепнёв та шул тарафта көчен сынап кайтты. Елена аны зар-интизар булып көтеп алды, һәлак булып, орыш кырында ятып калыр дип коты алынды. Ходай аның моң-зарын тыңлады – Иван Телепнёв сугыштан исән-имин әйләнеп кайтты, ошбу куанычтан бөек кенәгинә бөтен халык алдында сөйгәнен җиңү белән котлады.

Чәчкә кебек вакытта иреннән калган Елена Глинская гаять дәрәҗәдә оста сәясәтче булып чыга. Ул үткәргән реформалар тәүге кенәзләрнең төшләренә дә керми. Иң зур вә кәттә сәясәте – Төркия солтаны белән сәүдә итүгә ирешә. Көче-куәте белән даны дөньяга таралган Сөләйман Кануни солтанга Рәсәй кенәгинәсе Елена Глинская бүләк итеп кеш тиреләреннән тегелгән юрган-җәймәләр җибәрә. Шушы җәймәләрдә яшь хатыны Хөррәм белән йокларга яраткан Сөләйман Кануни Рәсәй кенәгинәсе Еленаның бүләген беркайчан да онытмый. Украина изге атасының кызы кол хәлендә Төркиягә эләгеп, солтан сараена үтеп керә һәм Сөләйман Кануни аңа гашыйк булып, пәрвәр ир-атка кияүгә чыга. Нәкъ шул заманнарда Казаннан ярдәм сорарга Сәхиб Гәрәй хан килә. Үз аягы белән килә, чөнки Рәсәй дәүләте, яу артыннан яу йөреп, тәмам теңкәсенә тиеп беткән була. Зур өмет белән килә Сәхиб Гәрәй хан Сөләйман Кануни каршына. Әмма ханның өметен акламый солтан – ярдәм итү генә түгел, ханны үз сараенда тоткарлый. Һәм моны ул вәзире Ибраһим һәм солтаншасы Хөррәм үтенече белән эшли. Ә бит Сәхиб Гәрәй Сөләйман Канунидан туплар, мылтыклар, дары-корал сорарга, ислам дөньясына ярдәм итәргә кирәк, юкса кяферләр, көчәеп, сезгә дә җитәрләр дигән фикер белән килә. Ләкин ул белми, бу вакытта солтанның вәзире Ибраһим һәм солтанша Хөррәм аны бу адымыннан ваз кичтерәләр, имеш, безнең дошманыбыз Мәскәү дәүләте түгел, ә Дунай буе илләре һәм Родос. Сөләйман Кануни киләчәктә Рәсәйнең нинди куәтле ил буласын белми, белергә сәләтле дә булмый. Әйе, заманында атасы Фатих Истанбулны яулый, Сәлим – Сирияне, Мисырны. Солтан Сөләйман Дунай һәм Родос тирәләрендә таптана, ә югалтуның исәбе-хисабы юк. Ә бит аңа умыртка сөякләре каткан христиан илләре урынына исламга йөз тоткан кан кардәшләрен яклау кулайрак булган булыр иде. Казаннан соң— Әстерханның, ары таба Кырымның китүен ул күз алдына да китерми һәм китерергә сәләтле дә булмый, күрәсең.