Нью-Йорк. Стейк Хаус

Төш вакыты җитәрәк Эдуард керә.

– Әйдә Нью-Йоркка, – ди ул.

– Урыннар алдыңмы соң? – дим, эшемнән бүленми генә.

– Әйе. Анда безнең компания җыелачак.

Эдик «безнең компания» дигәндә, гадәттә, опус мәгънәсен күздә тотып әйтә. Гәрчә бу турыда кычкырып әйтмәсә дә, ул үзен бу компаниянең лидеры итеп хис итә. Очрашуларны ул оештыра, бу мохиткә керергә лаек кешеләрне ул сайлап ала. Бу компаниянең мәнфәгатьләре, кызыксыну даирәсенә бик туры килеп бетмәсәм дә, Эдуард мине еш кына үзе белән чакыра һәм минем белән манипуляцияли алам дип эчтән генә горурлана. Шул ук вакытта бу компаниягә мөкиббән китеп сокланмавыма үртәлеп тә йөри.

Кыскасы, бу компания кешеләре гламур малайлар, кызлардан тора. Алар үзләрен эрудит саный, бик күп укыйлар, мәгълүмат җыялар, һәрберсе Iqның күпме икәнен белә, иптәшләре алдында аны кимендә унга арттырып әйтүенә шик юк. Алар ресторанда күп вакытта текила яисә текила кушып ясалган коктейль эчә, бу эчемлекнең нәкъ менә индеецлар – магвей, без исә агава дип атаган лаләсыманнар семьялыгы чәчәгеннән ясалуын, исемен үзәк Мексика таулары арасына урнашкан Текила провинциясеннән алынуына кадәр белә. Ә инде текила эчүнең чын мәгънәсендә йоласы барлыгы турында әйтеп торасы да юк. (Болар турында бер очрашуда сөйләгәннәр иде.) Алар шул ук вакытта сәламәт яшәү рәвеше яклы, фитнес, бассейнга йөриләр, еш кына экстремаль спортка да бирелеп алалар, секска мөнәсәбәтләре консерватив, партнёрларны еш алыштыруны өнәмиләр. Кайсы ресторанга барып, анда нәрсә ашасалар, шул ризыкның кайсы милләттән керүе, ничек пешерелүе белән кызыксыналар, белмәгәннәрен кесә компьютеры аша тиз генә Интернетка кереп карап алалар.

Алар шулай ук киемгә, тышкы кыяфәткә зур игътибар бирәләр, «стиль» сүзенә табыналар. Миңа еш кына алар белән кызык була, әмма аралашу күпкә китсә, аларны артык вакчыллыкта гаепли башлыйм. Бу аяклы, ялтыравык энциклопедияләрнең бөтен уйлаганы, сулаганы – яңалык артыннан куу. Болар – акча артыннан куарга кирәклекне белми торган, мохтаҗлык белән таныш булмаган яшьләр. Әйтерсең лә алар шундый программага көйләнеп куелган робот-курчаклар. Һәрдаим үз-үзләреннән канәгать карашларына рух кына җитми.

Без Эдуард белән беренчеләрдән булып килеп утырабыз. Безгә официант шундук меню китапларын калдырып китә. Мин аңа берочтан өстәлне кабат сөртеп алырга кушам һәм боржоми сорыйм. «Клиент һәрвакыт хаклы» дигән кагыйдәне онытып, ул йөзенә канәгатьсезлек билгеләре чыгара, ләкин дәшми. Ул яшен тизлегендә әйләнеп килеп өстәлне сөртеп ала. Эдуард заказ бирә. Мин дә бекон белән «Цезарь» салаты китерергә кушам.

Ул арада безгә Юля белән Марат килеп кушыла. Юля килә-килешкә «Бонжур» дип французча сәлам бирә дә, «How are you, amigo?» дип, Эдуардны өч тапкыр үбеп ала. Шуннан инде бөтен кеше дә игътибар итәрлек итеп сумкасын өстәлгә куя. Димәк, яңа сумка. Мин аңа сораулы карашымны төбим. Ул «Domani» дан, распродажа, 7 мең сум» ди, тантаналы итеп. «Син күпмегә алдың?» ди Эдик, сумканы әйләндергәләп карап. «40 процент sale» икән. Сүз дә юк, шәп сумка, әмма мин андыйны алмас идем.

Минем телефонда Мадонна җырлый башлый. Эдик, Марат, Юля беравыздан шушы темага күчәләр. Регина шалтырата: «Кара әле, ефәк күлмәк кияргә иртәме әле? Кичкә күңелле генә partyга барасы иде» дип сорый. «Иртә түгел, хәтта босоножкалар да кия аласың, кара аны, ефәк күлмәккә шпилька кирәк» дип киңәш итәм.

Бераздан Эдик белән безнең заказларны китерәләр.

Төшке аш вакыты ярыйсы гына күңелсез үтә. Эдуард иптәшләре белән геокешинг планын тикшерә, мин, ара-тирә аларның әңгәмәсенә сүзләр кыстыргалап, башка өстәлләр артындагы клиентларны күзәткәләп утырам.

Айдар

Как же странно иногда бывает в жизни. Ты живёшь, живёшь какой-то обычной жизнью, и вдруг в ней появляется человек. Мужчина. Точнее, сначала ты появилась в его жизни. И вот ты смотришь на этого мужчину, и думаешь – нет, это совсем не то, что тебе нужно. Но этот мужчина делает так много усилий, чтобы стать ближе к тебе, он так настойчиво пытается ворваться в твою жизнь, его становится так много. Он везде. Он встречает тебя после работы, поджидает где-нибудь, провожает, постоянно звонит, что-то говорит или молчит в трубку, и ты понимаешь, что это он. Но однажды, сидя с друзьями в кафе, ты вдруг подумаешь: вот интересно, а где сейчас этот человек, и почему он сегодня ни разу не позвонил? А потом подумаешь – ой, а почему я об этом подумала? И как только ты об этом подумала, через некоторое время ты понимаешь, что ты вообще ни о чём другом думать не можешь. И весь твой мир, в котором было так много друзей, всяких интересов, сужается до этого человека. И всё! Тебе остаётся только сделать шаг навстречу этому человеку, и ты делаешь этот шаг… И становишься такой счастливой.

Е. Гришковец.

«Планета»

Кичкә таба Кәримнән смс килә: «Бу атнада Айдар Уфада була». Сизгән икән, каһәр суккыры. Минем Айдарга битараф түгеллегемне сизгән. Айдарның да миңа карата кызыксынуы барлыгын күрми калмагандыр. Шулай да мин, сер бирмәскә тырышып, «Шуннан ни?» дип җавап язам. Кәрим җавап язып тормый, шалтырата. Тавышыма мөмкин кадәр битарафлык төсмерләре чыгарырга тырышып, «Алло!» дигән булам.

– Иртәгә Айдар Уфага килә, командировка. «Лидо на Пушкина» да безнекеләр җыела. Киләсеңме?

– «Безнекеләр» кемнәр ул?

– Ну, без инде, татар лидерлары.

– О, юк, миңа концерт та бик җиткән!

– Ярар, карышма әле. Айдарның аларны да күрәсе, танышасы килә.

– Ә мин нигә кирәк соң анда?

– Ну… – Кәрим тотлыга язып дәвам иттерә: – Айдар синең турыда да сорады. Шуңа гына чакыруым.

Ике арада пауза урнаша. Кәримнең шушы мизгелләрдә ниләр кичергәнен аңласам да, үземне ничек тотарга белми аптырыйм. Тиз генә җавап та табып булмый бит әле. Айдарның мине сораштыруына шатланам, ләкин «тәм вә ләззәт милләткә хезмәт итмәктә» дип яшәгән, әмма шул ук вакытта милләтнең түгел, үзләренең дә киләчәкләрен күрергә ашыкмаган псевдолидерлар белән буш лыгырдавык сүзләр тыңлап утырасы килми.

Кәрим өстәп куя:

– Әмма син дәшмәскә тырышыбрак утырырсың инде.

– Нигә?

– Беләм мин синең позицияне.

– Сезнең нечкә милли күңелегез күтәрерлек түгел, дисең инде.

– Менә-менә, башларга гына торасың син. Зинһар өчен…

– Миңа соңрак килерсез кунакка, «Лидо» дан соң.

– Алай да була, ләкин син барыбер кил әле, яме.

– Ярар соң инде…

– Сөйләштек, алай булгач, пока.

– Хуш.

…Эш сәгате бетәргә унбиш минут кала мин компьютерны сүндерәм дә киенә башлыйм. Бүген фитнесс-клубка бара торган көнем дә бит әле. Еллык абонемент әрәм булып калмасын.

«Планета фитнес» та кеше күп түгел. Мин бер сәгатьләп вакытны анда үткәрәм. Инструктор белән бер-ике кәлимә сүз әйтешүдән кала берәү белән дә сөйләшмим. Бөтен күнегүләрне җиңел, һичбер авырлыксыз үтәвемнән канәгать калып душка кереп китәм.

Иркенләп, тәмен белеп юынам. Сөртенгәндә, көзгедән озаклап сул иңемә төшерелгән татуировкамны карап торам. Анда гарәп хәрефләре белән матур итеп Тукай сүзләрен яздырган идем: «Гөл яшәрмәс…» Узган җәйдә Казанда «Шагыйрь мәхәббәте» операсын тыңлап рухлангач төшерткән идем.

«Лидо на Пушкина» га соңга калып, шулай да ашыгып килеп кергәндә, Кәрим һәм аның милли лидерлары җыелган иде инде. Түрдәге чаршаулар белән әйләндереп алынган аулаграк урынны сайлаганнар. Заказлары килгән, ләкин ашый башламаганнар әле. Сөйләшәләр. Канәгать чырайларына караганда, бу әңгәмә аларга ошый. Галәмәт тә ошый булса кирәк. Бу аларның һәркайсының утырып торышларына ук язып куелган. Әгәр дә берәр милли матбугатның фотохәбәрчесен чакырып төшерттереп калсаң, киләчәк буыннар кулдан-кулга йөртеп караячак, һәр тарихи датага багышлап чыгарылган китапта урын алачак сурәт буласы. Үзенә бер «Кәрим и Ко».

Кәрим мине күрү белән торып басты. Каршы алды, кулдан үбеп күреште. Тунымны салдырып, элгечкә элеп куйды. Җиде буын бабасы аристократ булган диярсең, аның бу хәрәкәтләрендә ник бер ясалмалылык сизелсен! Мин аның, бу кадәр итагатьле кылануына аптырап, күзләренә карыйм. Кәрим кыюланган, карашында үз-үзенә ышанганлык билгеләре хәтта тантана итә. Кыскасы, ул үзенең стихиясендә, икенче төрле әйткәндә, үз тәлинкәсендә. Кәрим миңа урынны Айдар белән икесе арасына калдырган. Утырышуга, ул таныштырып чыкты: «Ильмир, аның иптәш кызы Лилия, Айгөл, Денис, Илшат», – диде ул, сәгать теле уңаена санап. Лилия исемлесе – яулыклы кыз. Калганнарының исемнәре минем хәтердә калмады да диярлек. Үз чиратымда этикет кушканча елмаеп, «Зөлфия» дип баш кактым. Шушы урында Кәрим: «Менә шушы чибәр туташка милләт җене йоктыру эше белән ничә ел чиләнәм инде», – дип шаяртмакчы булды. «Бик шат, бик шат» диештеләр, әллә минем белән танышуларына, әллә Кәримнең тырышлыкларына. Айдар, минем колакка ук иелеп: «Туташ, чок гүзәлсез!» – диде нигәдер төрекчәләп. Оялган булып аска карыйм. Сагынганмын икән…

Кәримнең «лидерлар» дигән яшьләре безнең өчебездән – миннән, Кәримнән һәм Айдардан – кечерәк яшьтә, хәтта студентлардыр да. Боларның күзләрендә үз хакыйкатенә нык ышанганлык ярылып ята. Яшьлекләре белән бу хакыйкатьне алар калган бөтен нәрсәне инкяр итү аша расларга тырыша торганнардан. Яулыклы кыз килеп утыруга ук үтә дә җитди һәм тыныч караш белән мине җентекләп өйрәнде дә үзенә бер нәтиҗә ясап куйды. Мондыйрак бәһа булды, ахрысы: башта ул хөрмәт иткән Кәрим абыйсының миңа шулкадәр игътибар күрсәтүенә ачуланды, аннан соң «кяфер» булуым өчен үзенә үзе уйлап чыгарган гадәте буенча кызганды һәм гафу итте.

Аның янындагы кыз кызыкты һәм сокланды. Ә янәшәсендәге егет ни өчендер мине күрмәде дә диярлек. Ул Айдарга мөкиббән киткән иде, бу танышу процедураларының тизрәк тәмамлануын теләп кыбырсып ук куйды.

– Шуннан, шуннан, безнең заманда Рәмиевләргә ихтыяҗ юк, дисез инде, Айдар әфәнде? – дип, әңгәмәне өзелгән урыннан ялгап җибәрмәкче булды.

– Әйе, юктыр, мөгаен. – Айдарның җавабыннан көләсе килә. «Әйеме, юкмы, мөгаенме? Син өч вариантның өчесен дә әйттең» дим, шаярып. Бу сүзләр аның фикерен чуалта, ул бу шаярудан канәгать калып елмая, ләкин тамак кырып куя да сүзен дәвам иттерә: – Беренчедән, безнең халыкның Дәрдемәндләр бирә алган бөтен нәрсәсе дә бар. Икенчедән, бу халыкка күпме бирсәң дә аз. Бу халык андый шәхесләргә лаек түгел әле.

– ХХ гасыр башында лаек булганмы? – Теге егет чын-чынлап милләт дулкынында йөзмәктә.

– Бәлки. – Айдар бер мизгел уйланып ала. – Ул вакытта Рәмиев кебек кешеләргә ихтыяҗ булган. Бүген ул юк. Ул вакытта милләт формалашу чорында гына әле. Шуңа да рухи лидерларга да, матди лидерларга да ихтыяҗ җитәрлек дәрәҗәдә булган. Бүген исә милләт үсешенең башка бер баскычына күчә…

Һәм шушындый эчтәлекле әңгәмә белән өч сәгать вакыт үтә. Миңа күңелсез. Түземсезләнеп, кул сәгатендә минутлар саныйм. Һәм, ниһаять, ресторан бикләнер алдыннан гына таралышабыз.

Мин Кәрим белән Айдарны кунакханәгә илтеп куям.

Икенче көнне без Айдар белән генә очрашабыз. Академия театрында спектакль карыйбыз, кичке ашны «Дуслык» ресторанында ашыйбыз. Айдар – Мәскәүдән килгән продюсер, Кәримнең икетуган абыйсы. Безнең сөйләшер сүз дә, уртак тема да күп. Ул, Кәримнән аермалы буларак, милләт тирәсендә генә «биеми», аның кызыксыну даирәсе күпкә киң. Ә иң мөһиме, ул хатын-кыз белән аралаша белә. Аның белән ярты сәгать аралашканнан соң, теләсә кайсы хатын-кыз үзен эталон итеп хис итә башлый. Айдарның нәкъ шушы сыйфаты аркасында мин хисләр өермәсенә кереп бөтереләм…

Атна ахырында мин Айдарны аэропорттан озатып калам. Елый-елый. Сагына-сагына.