© Грушэцкі А., 2022

© Козел В., ілюстрацыі, 2022

© Афармленне. ТДА «Выдавецтва “Чатыры чвэрці”», 2022

* * *

У госці да бабулі і дзядулі

Машына запаволіла хаду, з’ехала з шашы на жвіроўку, і колы зашамацелі па пяску, уздымаючы невялікія аблачынкі пылу. Кіроўца зірнуў у люстэрка і заўсміхаўся. Там, на задніх сядушках, круціліся ў сне яго сын і дачка. Мужчына павярнуўся да жонкі, што сядзела побач і прамовіў:

– Бач ты, як угайдала ў дарозе!

– Дарога была нагэтулькі доўгай, што я сама ледзь не заснула.

– Але ўжо відаць хаткі нашай вёскі, – падбадзёрыў ён жонку.

– Урэшце прыехалі. Час будзіць соннае каралеўства!

– Сапраўды, а то мае бацькі падумаюць, што мы іх дарэшты замарылі.

– Гэй, соні! – павярнулася маці да сваіх дзетак. – Прачынайцеся, пад’язджаем!

Дзеці, пацягваючыся, расплюшчылі вочы і зірнулі ў акенцы. Вёска была невялікай. Дамы ў ёй – прасторныя, падворкі – шырокія. А дом нашых герояў вылучаўся нават на тле ўсіх іншых – ён быў найвялікшы. Не палац, але і не проста так сабе хатка. Старым было сумна жыць удваіх у такой сядзібе, і яны пачуваліся шчаслівымі, калі да іх прыязджалі дзеці і ўнукі. Так адбывалася і цяпер. Яны з вялікім нецярпеннем чакалі сваіх родных.

У дзяўчынкі было надзвычай прыгожае імя – Мілана. Відаць, нездарма. Яна выглядала мілай і прывабнай, рыхтык юная каралеўна. Сёлета на раённым школьным конкурсе прыгажосці сярод аднагодкаў яе абралі найпрыгажэйшай. І цяпер яна везла паказаць улюбёным дзядулю і бабулі свой шыкоўны прыз – інкруставаную каменьчыкамі дыядэму, нібы дыяментамі, зіхоткімі і пераліўнымі.

Ды і хлопец Янка быў не зломак які. На школьным імправізаваным рыцарскім турніры ён так бліскуча выступіў, што выйграў адзін з галоўных прызоў – хоць і пластмасавыя, але амаль праўдападобныя рыцарскія даспехі – нагрудныя латы, шалом, шчыт і меч. Так файна размаляваныя срэбнымі і залатымі фарбамі, што кожны хлопчык ягонага ўзросту пазайздросціў бы гэткім. Здалёк іх і насамрэч можна было прыняць за сапраўдныя.

Словам, прыемных неспадзяванак бабулі і дзядулю ад іх улюбёных унукаў мусіла ставаць. Праўда, самі Ян з Міланай тады яшчэ не ведалі і нават не здагадваліся, якія сюрпрызы і прыгоды чакаюць іх наперадзе. Але на ўсё свой час.

Бацька пад’ехаў да брамы, прыпыніўся і націснуў на гукавы сігнал. Курачкі, якія павольна шпацыравалі ўсцяж дарогі, падскочылі, закудахталі і кінуліся бегчы, лопаючы крыламі. Дзверы машыны адчыніліся, і ўсе, пацягваючыся, выйшлі, стомленыя доўгім вандраваннем.

– Іду, іду, – пачуўся радасны голас бабулі ў двары за плотам.

За брамкай паказалася ўсхваляваная і светлая ад шчасця бабулька. Пачуўся грукат завалы варот, якія спяшаўся расчыніць дзядуля.

– Мае даражэнькія! Ну ўрэшце! Як жа я рада вас бачыць, – не магла нацешыцца бабуля гасцям.

– А хіба ж ты адна?! – паказаўся з-за брамкі і дзед. – Мы абое шчаслівыя вас сустракаць! Ледзь дачакаліся, родныя!

– Дзякую, мае дарагія… нашы дарагія, – выправіўся бацька. – Мы таксама радыя, што да вас выбраліся. Самі разумееце, раней не маглі – праца.

– Вядома ж. Ну, і колькі мы зможам цяпер пабыць разам?

– Ды ўвесь месяц. Нам, – зірнуў бацька на жонку, – разам пашчасціла ўзяць адпачынак.

– О, то проста выдатна! – пляснула ў ладкі задаволеная бабуля. – І як там нашы ўнукі, дайце я імі палюбуюся, цэлы год не бачыла.

Янка і Мілана, таксама задаволеныя сустрэчаю з роднымі, падышлі і абняліся з бабуляй і дзядулем.

– Аёй, як выраслі, і не пазнаць! – пахвалілі іх старыя.

– Так, растуць дзеткі, як на дражджах, – пагадзілася маці.

– Сапраўдныя рыцар і каралеўна! – усміхалася бабуля.

– Менавіта так! – раптоўна ўсхвалявалася маці, нібыта нешта ўзгадала. – Нам жа ёсць чым пахваліцца! – звярнулася яна да мужа.

– Там, у багажніку, – узгадаў бацька дзяцей. – Я зараз адчыню.

Бацькі пачалі нешта шукаць. А дзеці пры гэтым трохі ганарліва заўсміхаліся. Матуля зашамацела пакетамі, нешта дастаючы, і паклікала дзяцей да сябе.

Пакуль яны чынілі нешта таемнае за адчыненым вечкам, бацька дастаў з машыны новую тэлескапічную вуду, яшчэ запакаваную, і з шырокай усмешкай на твары скіраваў да старога.

– Вось, тата, – звярнуўся ён урачыста да свайго бацькі, – табе! Як і абяцаў. Лаві шмат вялікіх!

– Вой! – узрадаваўся такому падарунку стары. – Якая шыкоўная! Ну, дзякуй, сынку, дагадзіў старому! Ай, добрая вуда! – ён памахаў ёю, нібы ўяўляючы, як будзе яе закідваць.

– Прыемна, што табе даспадобы. Доўга абіраў найлепшую.

– Дзякуй, дзякуй. Дарагі падарунак.

Урэшце з-за машыны выйшлі Янка з Міланай. У дзяўчыны на галаве ззяла незвычайна прыгожая дыядэма. Ды сама Мілана свяцілася ад шчасця і гонару не меней за ўпрыгожанне. А побач з ёй стаяў юны рыцар у шыкоўна пафарбаваных даспехах.

Бабуля так і пляснула ў далоні ад замілавання. Але дзед… Усе пачулі, як ён упусціў вуду, і ад нечаканасці яны нават скалануліся, зірнулі на старога. Ён, здаецца, нават спалатнеў без дай прычыны і знерухомеў.

– Бацька, ты чаго? – першы запытаўся тата. – Ты з твару зблажэў, нібы здань пабачыў.

– Я-я… – ледзь прамовіў той. – Не, нічога, – паспрабаваў ён адвесці ўвагу ад сябе.

Тут і бабця зірнула на яго.

– Ты ў парадку? Можа, што з сэрцам?

– Ды не, – супакоіў ён сваю жонку. – Усё добра. Проста спякотна нешта сёння, хадземце ў хату.

Усе здзіўлена зірнулі на неба. Так, неба было пагодным, ясным, але наўрад ці можна было назваць сённяшняе надвор’е спякотным. Досыць цёплым – так, але не болей за тое. Аднак усе, хоць і бачылі, што дзеду ніякавата, паслухалі яго.

– Усё, не хвалюйцеся, са мною ўсё добра, кажу я вам, – супакоіў яшчэ раз усіх дзед. – Пэўна, стаміліся з дарогі? Зараз бабуля вам гарбаты запарыць.

– Так, сапраўды, – пагадзілася тая. – Будзеце піць?

– Ды не кепска было б, – не адмовілася маці. – Доўга ехалі, дзецям варта пад’есці.

– Вось і выдатна, адразу стаўляю імбрычак. У мяне ёсць найсмачнейшае малінавае сочыва. Хатняе, сама варыла, – пахвалілася бабця. – Любіце такое?

– Любім! Любім! – весела закрычалі Янка і Мілана. – Асабліва тваё, бабуля.

– Вось і выдатна, – расчулілася яна. – Я і бліноў да вашага прыезду напякла.

Бабуля скіравала на кухню, а дзед з вудай рушыў у камору. Дзеці ў ёй ніколі не былі, ды і не звярталі на гэты пакойчык аніякай увагі. Але чамусьці менавіта цяпер гэтая камора зацікавіла Янку. Ён праводзіў дзеда вачыма да самых дзвярэй. А калі той адамкнуў іх і зайшоў унутр, хлопец ажно выцягнуў шыю.

Дзед паставіў вуду і хутка вярнуўся. Яго позірк на імгненне сустрэўся з зацікаўленым позіркам унука. Стары толькі сціпла ўсміхнуўся, замкнуў дзверы і пайшоў да стала. Праходзячы каля Янкі, ён правёў рукой па яго галаве і паляпаў па плячы.

– Вой, добрая ж у вас гарбата! – пахваліла маці сваю свякроўку. – Ды з гэткімі смачнымі блінамі! М-м-м, – пахітала яна галавой, атрымліваючы асалоду. – Тое, што трэба з дарогі.

– На здароўе. Пазней вам нечага больш уежнага насмажу, можа, бульбы з салам і яйкамі ці з грыбамі.

– У мяне ўжо слінкі пацяклі, – сказаў тата. – Як уявіш водар тваёй смажанкі, дык адразу апетыт разгараецца.

– Гэта вам не ў вашым горадзе! Харчуецеся немаведама чым. Вунь як схуднелі. Ну нічога, я тут за вас вазьмуся, неўзабаве ў мяне да людзей станеце падобныя! – жартавала бабуля.

Усе пад’елі, падзякавалі бабулі за смачны пачастунак і сталі раскладваць свае рэчы па пакоях.

Янка, праходзячы паўз камору, паглядзеў уважліва на дзверы, нібы імкнуўся знайсці хоць нейкую шчыліну. Што ж такое ў ёй? Чаму дзед яе гэтак старанна замкнуў?

– Слухай, Мілана, – ціха звярнуўся да сястры. – А ты хоць раз бачыла, што там?

– Дзе?

– У каморы.

– Не, – матлянула яна галавой. – Ды і навошта? Напэўна, рознае халусце. Што там можа быць цікавага?

– Але чаму тады дзед заўжды яе замыкае?

– Мо яму там і ёсць што каштоўнае, але мне ўсё адно.

– Ат, – махнуў рукой Янка, разумеючы, што яе гэта не цікавіць.