Ұры. Ағай! Шаппаңызшы қолымды! Мен енді ештеңе ұрламаймын.

Ғабдуррахман. Иә, иә, мен бұл сөзіңе әбден сенемін. Жалғыз сен емес – қолыңнан айырылғаныңды көрген кез келген адамның енді ұрлыққа баруы екіталай. Сондықан да біз шариғат сотын енгізіп отырмыз. (көмекшілеріне) Не ғып тұрсыңдар? Орындаңдар қазидың үкімін.

Көмекшілері жігітті ойбайлатып апарады да қолын діңге қояды. Жендет балтаны көтеріп, қай жерден шабатынын көздеп біраз тұрады. Жігіт аппақ қудай болып қарап тұр. Жендет балтасын тарс еткізіп түсіргенде, демін ішіне тартып тұрған жігіт айқайлап жіберіп орнынан атып тұрады да, қан саулаған қолын екінші қолымен қысып алып зытып береді. Халық шуласып кетеді.

Бір дауыс. Әй! Тоқтатыңдар әлгіні! Қансырап өледі ғой! Қуып жетіп қолын таңу керек! (бір-екі жігіт ұрының соңынан кетеді)

Екінші дауыс. Оңбағандар! Қанішерлер!

Үшінші дауыс. Қанпезерлер! Хайуандар!

Ғабдуррахман. Ей! Сендер не білесіңдер?! Бұл жігітті біз жазалады деймісіңдер? Жоқ! Оны Аллаһ тағала жазалады! Және бұл жаза Жасағанның рақымы. Бұл жігіт қолынан айрылды, ал оның есесіне шайтанның азғыруынан құтылды. Ол енді ұрлық жасамайды, күнәсін өзінің қанымен жуып-шайып адал өмір сүруге мүмкіндік алды. Иншалла, Аллаһ енді мұның қылмыстарын кешіреді. Өйткені Аллаһ адамды екі рет жазаламайды. Түсіндіңдер ме енді? (көмекшілеріне) Кәні, әкеліңдер келесі қылмыскерді

Қази. Осымен доғарсақ қайтеді, хазіреті шейх? Бүгінгіге жетер…

Ғабдуррахман. О не дегеніңіз! Бұл тек бастама ғана. Халқымыз қылмыс пен күнаға белуарынан батып жүр. Жергілікті түрме істі болған қылмыскерлерге лық толы, қазір онда аяқ басар жер жоқ. Арақ істеп сататындар мен ішетіндер, есірткі тарататындар мен нашақорлар, жезөкшелер мен зинақорлар, құмар ойын ұйымдастырушылар мен ойнаушылар, пара алушылар мен пара берушілер, ақшаны өсімге берушілер мен аңқау еңбекшілдерді алуан түрлі қитұрқы әдістермен алдап байитын арамтамақтар, кісі өлтірушілер мен зорлаушылар, ұрылар мен адам тонаушылар, еркек пен еркек жынысты қатынасқа түсушілер, әйел мен әйел қосылып отбасын құрушылар және сол сияқты түрлі-түрлі азғындар өздерінің соттарын тосып отыр. Осындай қылмыскерлер мен азғындардан арылмай біз нағыз ислами мемлекет құра алмаймыз. Сондықтан ерінбей, шаршамай-шалдықпай, білегімізді түріп алып іске кірісейік.

Қази. Жарайды, әкеліңдер келесі қылмыскерді.

Шейхтің көмекшілері бір жас келіншекті алып келеді. Осы жерде имам Асқар келеді.

Ғабдуррахман. (қазидың жанындағы бос орынды нұсқап) Хазіреті имам, келіңіз, міне сіздің орныңыз. (Асқар отырады, оның екі көзі қылмыскерде)

Қази. Бұл келіншектің қылмысы неде?

Асқар. Не бүлдіре қойды екен бұл бала?

Ғабдуррахман. О хазіреті имам! Сіз адамның сыртқы пішініне қарамаңыз. Осындай, түк білмегенсіп, үлбіреп тұрғандардың ішінде өлген ит жатады. Бұл оңбаған жаңа туған нәрестесін перзенханада тастап кетіпті.

Асқар. (не дерін білмей қалып) М-м… кеткен екен бір қателік… жас қой…

Қази. Куәгерлер бар ма?

Ғабдуррахман. Бар. Бір дәрігер және екі медбике.

Куәгерлер жақындайды. Дәрігер ер адам.

Қази. (дәрігерге) Сіз мына келіншектің өз нәрестесін перзентханада тастап кеткенін растап куәлік етесіз бе?

Дәрігер. Иә, әшһәду, куәлік етемін – бұл келіншек өз баласын перзентханада тастап кетті.

Қази. Жақсы. (медбикелерге) Ал сіздер ше?

Екі медбике. (бірлесіп) Әшһәду, куәлік етеміз – бұл келіншек бала табысымен одан бас тартты да тастап кетті.

Қази. Жақсы, сіздер кете беріңіздер. (келіншекке) Балаңды неге тастап кеттің? Күйеуің қайда?

Келіншек. Күйеуім жоқ. Мені бір жігіт алдап кетті – аламын деді де екіқабат болып қалғанда тастап кетті. Сосын, баланы асырай алмайтын болғасын оны тастауға мәжбүр болдым.

Ғабдуррахман. Бұл себеп емес. Айналаңа қарашы – не? Жұрт баласын асырай алмай аштан қырылып жатыр ма? Бұл не сандырағың? Неке қиыспай еркектің қойнына неге жаттың? (келіншек үндемейді) Ал, жарайды, шайтанның азғыруына ұшыраған екенсің, некесіз бір азғынның қойнына жатқан екенсің, екі қабатты болып қалған екенсің, бала тапқан екенсің – не болмай жатыр қазіргі заманда. Неге сен өзіңнің сәбиіңді, бейкүнә, титтей нәрестеңді тастап кеттің? Содан кейін қалай жер бетін басып жүремін деп ойладың?! (келіншек төмен қарап үндемейді, шейх қазиға бұрылады) Қандай жаза тағайындайсыз?

Қази. Жүз дүре.

Асқар. Мен мұндай жазамен келіспеймін. Жүз дүре дегеніңіз – ол өлім жазасымен бара-бар! Елу дүренің өзі жетіп жатыр бұл балаға.

Ғабдуррахман. Жоқ, хазіреті имам! Бұл жерде аяушылық дегенді қою керек. Қылмыскерлерді аяп біз қоғамды дұрыс жолға бастай алмаймыз.

Асқар. Қылмыскер қылмысына сай жаза алуға тиісті. Баланы тастап кеткені үшін өлім жазасына қиюға бола ма?

Ғабдуррахман. Ал мұның некесіз бөтен еркектің қойнына жатқанын қайда қоясыз? Сіздіңше, ол қылмыс емес пе? Бұл жазамен біз бала тастап кететіндерге қоса зинақорларға да сабақ бермекпіз. Әлде сіз зинақорлықты қолдайсыз ба?

Асқар. Жоқ, қолдамаймын. Бұл баланы алдаған жігіт қайда екен? Оны да жауапқа тартып осы жүз дүрені екеуіне бөліп беру керек.

Ғабдуррахман. Ол сабазың ісін тындырып алып ізін суытыпты. Оңай құтылдым деп жүр ғой, сірә. Алланың жазасынан құтыла алмасын білмейді ғой ол сорлы. (көмекшілеріне) Сонымен, қази жүз дүре тағайындады. Апарыңдар, беріңдер қылмыскердің тиісті жазасын!

Халық тағы шуласып кетеді.

Бір дауыс. Ойбай-ау! Жүз дүреге бұл бейшара шыдай ма?! Өліп кетпей ме!

Екінші дауыс. Иә, қайдан шыдасын! Бұлар оны әдейі өлтірейін деп тұр!

Ғабдуррахман. Тынышталыңдар! Егер ажалы келсе – өлер. Ал егер сызығына жетпесе – тірі қалады, өмірін жаңадан бастайтын мүмкіндік алады. Не болса да бұл бейбаққа хайыр – жаңа айтқан жоқпын ба, Алла тағала қылмыскерді екі рет жазаламайды деп!

Келіншек. (өзін не тосып тұрғанын жаңа ғана түсінгендей тізерлеп отыра кетіп) Ағатай! Көкетай! Кешіріңіз! Мен жүз дүреге шыдай алмаймын. Өліп кетемін!

Ғабдуррахман. Өлсең – өрем қап! Сенің жер бетінде жүргеніңнен не пайда? Егер сен өз ішіңнен туған балаңды аямай тастап кетсең – біз сенен не қайыр күте алмақпыз? Өзің ойлашы – кімге сенің өмірің қажет? Біздің жаңа қоғамымызда сендей көкектерге орын жоқ!

Келіншек. (еңіреп жылап жібереді) Кешіріңізші! Мен баламды қайтып аламын! Бүгін барып аламын! Қазір барамын! Түсіндім қателігімді, түсіндім!

Ғабдуррахман. Әй, қарағым! Кім енді о баланы саған береді? Бір рет тастап кеткен мұйғылаға баланы сеніп беруге бола ма? (топқа бұрылып) Біздің ислами автономиямызда балалар үйі деген, тастанды бала деген болмайды. Балалар үйіндегі бүкіл балаларды біз, «Әл-хизб» партиясының мүшелері, өзара таратып алдық. Мен өзім бір ер бала мен бір қыз баланы асырап алдым. Біз сол балаларды нағыз мұсылман етіп тәрбиелейміз. (көмекшілеріне) Әй, неғып тұрсыңдар?! Апарыңдар, байлаңдар бағанға! Беріңдер әділ жазасын!

Қызметшілер келіншекті сүйреп бағанға апарып байлайды. Екі жендет екі жағынан сабай бастайды. Келіншек жылайды, шыңғырып айғайлайды, біраздан соң тек ыңқылдап ыңырсығаны ғана естіледі, аяқтарында тұра алмай, кісендерде асылып салбырап қалады, біраздан кейін мүлдем үні өшіп қозғалыссыз қалады. Халық толқып, кейбірелер: «Жетер! Тоқтатыңдар! Хайуандар! Жауыздар!» деп жатыр.

Ғабдуррахман. Кім бұл жерде жауыз? А? Сендер не білесіңдер?! Осы сөзді айтқан адам кезінде тастанды бала болды мекен? Шырылдап осы дүниеге келе сала, өзін туған анасы оны тәрк етіп тастап кетті мекен? Содан есейіп жігіт болғанша, «Анам келіп мені алып кететін шығар…» деген үміт пен «Жоқ! Ол келмейді. Мен оған керек емеспін, мен бұ дүниеде ешкімге керек емеспін!» деген қасыреттің арасында дел-сал болып жүрді мекен? А? (халық үндемейді) Үндемейсіңдер! Ал мына алдарыңда тұрған адам, (өзін өзі сұқ саусағымен нұсқайды) «жауыз» деп жазғырған адам кезінде сондай тастанды бала болған, сол адам күндердің күнінде, есейіп, жігіт болып, өзін туған анасы… анасы емес-ау! өзін туған азғынның ендігі келмейтініне, ендігі алып кетпейтініне көзі жеткенде оған «Жауыз!» деген. Сосын сондай жауздарды тудырған, сондай азғындарға жол беріп қойған қоғамға соғыс жариялаған. Жиһад жариялаған! Өзінен туған баласын тастап кететін жауыздарға жиһад жариялаған! Міне, бүгін сол жиһадтың да уақыты келді…

Осыны айтып ол айналып кетеді. Жұртта үн жоқ. Өзінің дауысын ретке келтіріп Ғабдуррахман сөзін жалғастырады.

Ғабдуррахман. Егер біз бұл қылмысты жазаламай, тастанды балалардың саны азаймайды. Сендерге сол керек пе? А? Неге үндемей қалдыңдар? Ендеше қараңдар – ойнас жасап бала тауып, бейкүнә сәбиді тастап кеткендерге біздің ислами мемлекетімізде аяушылық болмайды!

Халық үндемейді. Жүз дүре беріп жендеттер тоқтайды. Қызметшілер келіншектің қолдарындағы кісенді ағытады – ол сылқ етіп құлап түседі.

Ғабдуррахман. Дәрігерді шақырыңдар! (носилка ұстаған екі санитар ертіп дәрігер келеді де әйелдің пульсын байқайды, кеудесіне құлағын тосады да орнынан тұрады) Не?

Дәрігер. Өтіп кетті… (алақандарымен бетін сипайды)

Ғабдуррахман. (бетін сипайды) Аллаһү акбар!

Сахнадағы барлық жұрт беттерін сипап «Аллаһу акбар» дейді. Топтың ішінде күбір-күбір, гу-гу әңгіме басталып кетеді. Санитарлар келіншектің қан-қан болған мәйітін носилкаға салып алып кетеді. Ғабдуррахман үсті-басын қағып орнына қайтып келеді.

Жамал. (топты жарып шығып шейхтың алдына келіп тоқтайды) Қанпезер! Қанішер! Тойдың ба қанға, құзғын? Осыдан кейін кім сені мұсылман, момын дейді?

Ғабдуррахман. Өшір үніңді, арсыз қатын! (қолындағы қамшыны сермеп қалады да, лезде есін жиып, көтерген қолын төмен түсіреді)

Жамал. (шейхке ұмтыла) Ұр! Ұр! Жық дүреге! Саба! Неге тоқтап қалдың?! Ұр, қыр, өлтір, жендет! Қорықпаймын сенен! (шейх теріс айналып кетеді, Жамал өзін сабырға шақыру мақсатымен жақындаған Асқарды итеріп жібереді) Осы сұмдықтың бәрі сенің мойныңда! Сен бәріне кінәлісің! Сен осының бәріне жол ашқан. Сенімен бір отбасылық болғанша мүлдем байсыз өткенім артық. (Ғабдуррахманға) Мен бұл қаладан кетемін. Балаларымды да қалтырмаймын. Бұл қала жын-шайтанның ордасына айналды, бұл жерде дені дұрыс адамға орын жоқ.

Ғабдуррахман. Жақсы. Қазір сізді стадионға жеткіземіз, онда қаладан шығуды тосып отырған біраз адамдар бар. Сосын арнайы көлікпен қаланың сыртына шығарып тастаймыз. Әрі қарай қайда баруыңызды өзіңіз біліңіз (бір көмекшісіне) Мына кісіні балаларымен бірге стадионға апарып таста.

Асқар. Жамал! Тоқта! Қаладан әлі бір де бір адам шығарылған жоқ. Стадион миналанып тасталған. Ондағы бүкіл халық өлімге кесілген. Олардың бәрі аманат ретінде ұсталып отыр. Қалаға шабуыл жасалса стадион бүкіл тұтқындармен бірге көкке ұшады. Ал шабуыл жасалады, қашан екенін білмеймін, бірақ жасалатыны хақ.

Жамал. Солай ма! (Ғабдуррахманға) Ал хазіреті шейх не деп еді? «Қаладан кеткісі келетіндер стадионға жиналсын, содан арнайы көлікпен облыс орталығына жеткіземіз» деп еді ғой. Соның бәрі өтірік болғаны ма? Мұсылманға, хазіреті шейхке өтірік айтуға бола ма?

Ғабдуррахман. Мұсылманның кәпірге өтірік айтқаны айып емес. Мен мұсылмандар мен кәпірлерді айырып алу үшін солай істедім.

Жамал. Сен жаңа мені де алдадың емес пе?

Ғабдуррахман. Иә, алдадым. Өйткені сізді мұсылман деуге болмайды. Иманды, ибалы әйел мұсылманға, шейхке тіл тигізбеуге тиісті еді.

Жамал. Сен кәпір дегенмен мен кәпір бола қалмаспын. Сендей қанішермен бірге мұсылман атанғанша кәпір атанғаным артық. (халық тобына беттей бере) Гүлнәр! Берік! Жүріңдер, кетейік бұл жерден.

Асқар. (соңынан ілесіп) Тоқтай тұр, Жамал! Қайда барасың?

Жамал. (Асқарға бұрылып, қолының ишаратымен оны тоқтатады) Талақ! Талақ! Талақ! Сенің екі қолың қанға малынған. Біз сендей қанішермен бірге тұра алмаймыз.

Асқар аңырап қала береді. Жамал балаларымен бірге кетеді. Осы жерде мешіттен азаншының дауысы естіледі. Халық тарай бастайды. Қази мен хатшы қағаздарын жинап алып кетеді. Офицер сарбаздарын әкетеді. Шейх жасақтарын қолының ишаратымен аттандырады да имамның жанына келіп қолын оның иығына салады.

Асқар. (селк ете түседі) Ә?! Не?!

Шейх. Азан шақырылып жатыр, хазіреті имам. Мешітке барайық, намаз оқиық.

Асқар. Ә, иә, иә… (басы төмен салбыраған күйде шейхтың соңынан еріп кете барады)