Әүвәлгеләр, Исрафил, Җәбраил, Дәҗҗал, Яэҗүҗ, Мәэҗүҗ һәм башка фәрештәләр.
Исрафил быргы кычкырта.
Җәбраил.
Барысы.
Мәрхәбә! Мәрхәбә! Мәрхәбә!
Адәм керә.
Адәм (күңелсез, аска карап, берәүне дә күрмичә алга үтә).
Күңелсез оҗмах, синдә ямь тапмыйм, синдә тәм тапмыйм.
Күңел ашкына, йөрәк сукрана, күкрәк тарсына.
Күңел юксына, тәмле оҗмахта рәхәт таба алмыйм.
Ярдәм таба алмыйм, кайгым баса алмыйм, нәфес ашкына.
Мин монда үксез, юлдашсыз, дуссыз, кыргыйдай ялгыз,
Эч серләремне, күкрәк дәртемне ачып сөйләрлек
Беркем дә юк, күңелем боек, йөрәгем ярсыз.
Йөрәгем ярсыз, күзләрем нурсыз, гел бертөрлелек
Каплады җанны, каралтты канны бу дәртсез оҗмах.
Иртә-кич сәҗдә, өзлексез тәүбә, булдым чын тоткын.
Оҗмах бизәге күңелне борчый, җан шат булмагач.
Йа Ходай! Әйт син, ни өчен мине, мине яраттың?!
Дәҗҗал.
Сәҗдә кылырга!
Ләүхелмәхфүздә ачык язылган синең язмышың,
Туган көннән языла бара гамәл дәфтәрең.
Олуг Тәңремез кодрәте белән киләчәгеңнең
Барысын алдан хәл кылып куйган
ләүхелмәхфүздә.
Адәм.
Барысын алдан хәл кылып куйгач киләчәгемнең,
Нигә берьюлы ачып бирми соң күрәчәгемне?
Нинди кызыгы аңар бар икән күз яшьләремнең,
Нигә богаулап асрый соң ул теләкләремне?!
Дәҗҗал.
Анысы синнән мәңге яшерен калачак сер.
Адәм.
Беләсем килә киләчәгемне, аңлыйсым килә.
Әгәр дә Тәңре чынлап көчле һәм гадел икән,
Нигә серләргә, тар пәрдәләргә качып яшеренә?
Җәбраил.
Йә Адәм, Тәңреңне исеңдә тот һәрдәм!
Дәҗҗал.
Тәүбә сәҗдәсе, тәүбә сәҗдәсе, тиз тәүбә, тәүбә!
Адәм (сәҗдә кыла).
Ярлыка, Тәңрем, гөнаһкяр җанны, ярлыка мине!
(Торып ташка утыра.)
Ялгыз, мәңге ялгыз!..
Киләчәкләрем яшерен, билгесез, караңгы, нурсыз.
Ләүхелмәхфүзгә язылып куйган кара язмышым,
Нәрсә икәне мәңгегә яшерен, серле, билгесез.
Гомергә шулай коелыр микән ачы күз яшем?
Шәйтан.
Мин синең якын, якын иптәшең,
Нәрсә телисең, барын үтәрмен.
Яшәгән чакта менә шул башым,
Мин сине монда кимсеттермәмен.
Серне ачмаска әгәр сүз бирсәң,
Ләүхелмәхфүздән киләчәгеңне
Күрсәтә алам, әгәр теләсәң…
Яшер куйныңа шушы чәчәкне.
Адәм.
Беләсем килә, беләсем килә киләчәгемне.
Шатлык-рәхәтме, әллә хәсрәтле каты газапмы?
Шәйтан.
Хәзер, хәзер үк әнә ул тауга тиз бар, соңайма!
Качып, яшеренеп көтеп тор шунда минем кайтканны.
Ләүхелмәхфүздән чын тәкъдиреңне урлап килермен.
(Дәҗҗал катына барып яшерен сөйләнә, карана.)
Адәм.
Урлап килермен, ни дигән эш бу?!
Беренче тапкыр ишетәм бу сүзне.
Яэҗүҗ.
Сәлам Тәңренең сөйгән колына.
Шушы йөзекне алсаң кулыңа,
Гөлләр үсәрләр баскан юлыңда!
(Йөзек биреп, Дәҗҗал катына килә.)
Һичбер нәрсәдән хәбәре юк бичараның.
Бер күрүдә тозагыма чалкан төште!
Шәйтан.
Гомере озак булмас монда бу хайванның,
Урлашырга хәзердән үк күнде инде.
Мәэҗүҗ.
Сәлам Тәңренең сөйгән дустына!
Шушы коралны алсаң кулыңа,
Дошманың килмәс синең өстеңә.
Яки яшерен төшсә юлыңа,
Харап итәрсең барысын, аңла:
Тик минем сүздән һичвакыт чыкма!
(Корал бирә.)
Дәҗҗал.
Адәм!
Үз дәрәҗәңне белеп йөр монда, монда син хуҗа!
Ал шул «мөһер» не – тәхетеңне саклар гомер
буенча!..
(Шәйтанга.)
Барып Тәңрегә барысын ирештер!
Яэҗүҗ.
Тәңре ник кенә яратты икән,
Киң оҗмахында шушы ахмакны?
Мәэҗүҗ.
Бу Адәм дигән юк нәрсә икән,
Гакыл, фикере бигрәк сай икән.
Дәҗҗал.
Ак көн күрсәтмәү безнең муенда.
Белдегезме соң, нәрсә уенда?..
Яэҗүҗ.
Нәрсәдер көтә, һаман эзләнә.
Мәэҗүҗ.
Һәр якты йөзгә дәррәү тезләнә.
Дәҗҗал.
Ә син, Бәдбәхет, нигә Адәмне тәбрик итмисең?
Бәдбәхет (Адәм янына килеп).
Ха-ха-ха!..
Һәммәсе Адәм янына киләләр.
Дәҗҗал.
Кәефең хуш булсын, Тәңренең яры!
Ал шул шәрабны көчле кулыңа!
Ләүхелмәхфүзнең киң ихтыяры
Тәхет һәм таҗлар куйды юлыңа!..
Гөрзи, богаулар, зиндан һәм дарлар –
Синең дусларың, сине сакларлар.
Мәэҗүҗ.
Бу корал сиңа алдан юл ачар,
Дошманнарыңның каннарын чәчәр!
Адәм.
Нәрсә, дошманнар? Кемнәр соң алар?
Дәҗҗал.
Ирек, мәхәббәт, нәфис матурлык –
Сиңа дошманнар, аларга ат ук!
Адәм (җанланып).
Ирек, мәхәббәт, нәфис матурлык!
Кайда соң алар? Булырмы табып?
Дәҗҗал.
Ләүхелмәхфүздә утлы хәрефләр
Әлмисактан ук алар хакында.
Дәһшәтле сүзләр язып торалар.
Галәм дәфтәрең һәр сулыш саен
Беркетә бара яман уйларың.
Ирек, мәхәббәт, нәфис матурлык
Турында уйлау сиңа ул хәрәм.
Тәхеткә сәҗдә, Тәңрегә коллык –
Муеныңда фарыз, онытма, Адәм!
Җәбраил.
Йә Адәм! Тәңреңне исеңдә тот һәрдәм!..
Адәм.
Ярлыка, Тәңрем! Ярлыка мине!..
(Сәҗдә кыла.)
Кем ул? Кем ул?!
(Һаваны күреп, шашынып.)
Яэҗүҗ.
Матурлык.
Мәэҗүҗ.
Санәм.
Адәм Һавага таба бара башлый. Гөнаһ, Шәйтан, зобанилар акырышып керәләр.
Гөнаһ.
Ул сиңа хәрәм, хәрәм, хәрәм!..
Тәңренең утлы болытларында,
Ыжгырып торган тәмугларында
Гөнаһкяр җаннар мәңге янарлар.
Мәңге янарлар ут упкынында!..
Зобанилар.
Мәңге янарлар ут упкынында!..
Гөнаһ.
Читкә карама, читтә оят бар.
Өскә карама, өстә гөнаһ бар.
Уңга карама, уңда – дәртле уй.
Сулга карама, сулда – зифа буй.
Зобанилар.
Сулга карама, сулда – зифа буй!
Гөнаһ.
Башыңны бөгеп син аска кара,
Аска кара да берни уйлама.
Тәңренең исемен беркет күңелдә.
Бар көчеңне куй тәсбих зикергә!
Зобанилар.
Бар көчеңне куй тәсбих зикергә!..
Гөнаһ.
Соңгы матурлык дәхи моңлы саз,
Ирек, мәхәббәт һәм әрсез бәхет
Тәңрегә дошман, сиңа да дошман,
Сиңа ят алар, бул син бәдбәхет!..
Һәммәсе.
Сиңа ят алар, бул син бәдбәхет!..
Адәм.
Кем ул, кем ул?!
Дәҗҗал.
Санәм.
Адәм бара башлый.
Гөнаһ.
Ул сиңа хәрәм!
Һәммәсе.
Ул сиңа хәрәм!
Газазил груһы.
Хата, хата!
Адәм.
Ул серле җанга мин каршы барам!..
Һәммәсе.
Ул сиңа хәрәм!
Адәм.
Хәрәм?!
Ни дигән сүз ул? Кайдан ул килгән?
Гөнаһ.
Ләүхелмәхфүздә уттан язылган.
Сине саклаучы вөҗданы калкан.
Газазил груһы.
Ялган, ялган!
Дәҗҗал груһы.
Йа Рахман! Йа Рахман!
Җәбраил.
Адәм, Тәңреңне исеңдә тот һәрдәм!
Адәм.
Ярлыка, матур! Ярлыка мине!
Һавага сәҗдә кыла. Күк күкри.
Һәммәсе.
Хәрәм, хәрәм!..
Дәҗҗал.
Көфер, көфер!..
Гөнаһ.
Беттең, беттең син, и гөнаһкяр җан!..
(Әләме белән Адәмгә суга.)
Дәҗҗал.
Тәүбә кыл! Хәзер юнәл гарешкә!
Гөнаһ.
Оҗмахта урын юк ул мәшрикъка!
Җәбраил.
Йә Адәм! Тәңреңне исеңдә тот һәрдәм!
Адәм (тезләнә).
Юлыктыр, Тәңре! Юлыктыр мине
Шушы гүзәлгә. Шушы пакь җанга!
Гөнаһ.
Ул сиңа хәрәм!
Дәҗҗал.
Ул – тик таш курчак.
Гөнаһ.
Гөнаһкяр, мордар, түбән уенчак!
Адәм.
Әйт, гүзәл, әйт, кем соң үзең? Кайдан иңдең?
Кайда тудың, кайда үстең, ничек исемең?
Һава.
Исемем Һава, карашымнан нурлар ява.
Дәҗҗал.
Кая, кая, зобанилар, зобанилар!
Тәмугларның ишекләре хәзер, хәзер ачылсыннар!
Гөнаһ.
Оҗмахларда гөнаһ ага!..
Һәммәсе.
Гөнаһ ага, гөнаһ ага!..
(Чыгып китәләр.)
Газазил груһы.
Ха-ха-ха!..
Газазил.
Кара йөрәкләр нурдан качтылар.
Тәмугларына юллар ачтылар.
Юк, юк ул тәмуг безнең пакь җанга,
Шатлыклы хәят балкыйдыр анда.
Барысы.
Шатлыклы хәят балкыйдыр анда.
Мәхәббәт.
Сезгә гомерлек минем бүләгем.
Ирек (нурдан гөл бирә).
Ирекле тормыш катгый теләгем!
Бәхет.
Бөтен барлыгым сезгә багышлыйм.
Адәм.
Күрекле гүзәл, ямьле Һава, кил, кил миңа!
Чолгап алды күкрәгемне көчле ялкын!
(Кавышалар, кочаклашалар.)
Һава.
Чолгап алды йөрәгемне серле ялкын!
Газазил.
Тәңре җиңелде! Тәңре җиңелде!
Һәммәсе.
Тәңре җиңелде! Тәңре җиңелде!
(Шатланышып сикерәләр, бииләр.)
Адәм.
Энҗе бөртекле, нурлы ак гөлгә
Күбәләк булып юлыксам иде!
Шул гөл алдында гомергә бергә
Онытылып шулай торалса идем.
Һава.
Йөрәкнең назы, гөл үзәкләрен
Гомергә шулай сөя алсам иде.
Күкрәккә тулган саф теләкләрем
Күзеңә карап әйтә алсам иде.
Адәм.
Кәүсәрнең нуры шәгълә сипкәндә,
Күзеңдә өмет күрә алсам иде.
Күбәләк төсле назлы очканда,
Канатларыңны коча алсам иде…
Һава.
Гөлнең хуш исе качынган төсле,
Качынып сиңа бара алсам иде.
Суда уйнаган якты нур төсле,
Йөрәкләреңә үтә алсам иде.
Адәм.
Йомшак җил төсле, тавышсыз-тынсыз,
Дулкын чәчеңне үбә алсам иде.
Нурлы шәгъләләр, ал лаләләрне
Сөя алган төсле сөя алсам иде.
Һава.
Былбыл авазы чут-чут иткәндәй
Сызгырганыңны ишетсәм иде.
Керфек уйнатып, дәртле ләхендәй[45]
Ашкынганыңны күрә алсам иде.
Адәм.
Мохит диңгезе дулкыны төсле,
Көчле күкрәгең коча алсам иде.
Дүзәхнең тирән упкыны төсле,
Мәхәббәтеңдә яна алсам иде.
(Кочакланышалар.)
Дәҗҗал бөтен груһы белән килеп керә. Исрафил быргы кычкырта.
Дәҗҗал.
Әгәр Һавадан ваз кичмәсәң, син
Җәһәннәмендә мәңге янарсың!..
Җәбраил.
Оҗмах, тәмугны юктан яраткан,
Сине яраткан олуг Тәңре
Мәңгегә сөрде сезне оҗмахтан.
Бу – аның соңгы катгый әмере!
Дәҗҗал груһы барысы.
Мәңгегә сөрде сезне оҗмахтан.
Бу – аның соңгы катгый әмере!..
Җәбраил.
Газазил.
Без китәбез ташлап аның ләүхелмәхфүзен һәм үзен;
Без китәбез ташлап аның ләхед төсле
оҗмахларын;
Без китәбез ташлап аның богаулы гарше көрсиен;
Без китәбез ташлап аның кодсиятен[47], бөтен барын.
Газазил груһы барысы.
Без китәбез ташлап аның кодсиятен, бөтен барын.
Газазил.
Иркен илдә, иркен булып, зобанилардан котылып,
Ямьле тормыш төзербез без. Яшәрбез без бер җан булып;
Әгәр дә сез бер күрсәгез ул ят илнең матурлыгын,
Онытырсыз оҗмахтагы матурлыкларның барлыгын.
Анда дәрья, анда диңгез, анда кырлар, моң тургайлар,
Анда урман, анда күлләр, анда иксез зур тугайлар,
Төрле-төрле булып тора чәчәкләре, лаләләре…
Яз-көзләре, җәй-кышлары, ак көннәре, тын төннәре…
Иркен биек күкләрендә ак болытлар узышалар,
Түбәнрәк һава ярып, ирекле кошлар уйнашалар.
Суларында дулкын ярып, ак балыклар йөзәләр,
Төпләрендә куакланып, кызыл мәрҗәннәр үсәләр.
Без китәбез ирекле илгә, иркен сулыш алыр өчен,
Без яшәрбез мәңге бергә, ирекле, ямьле хәят өчен.
Газазил груһы.
Без яшәрбез мәңге бергә, ирекле, ямьле хәят өчен.
Адәм.
Ялгызлыкның авырлыгын, боеклыгын белсәң иде,
Түзә алмыйча бу упкыннан качар идең, иркә ярым,
Мине монда ялгызымны калдырып, син китсәң
иде,
Сине эзләп табар өчен, корбан итәр идем барын.
Һава.
Мин аңламыйм, аңлый алмыйм, кемнәр уйный
тәкъдир белән?
Сине тоткын итеп, монда хөкем сөргән кем ул
тагын?
Адәм.
Тәңре.
Дәҗҗал.
Гали әмере.
Газазил.
«Көн фәякүн» уены белән уйнап шашкан,
Хәлдән тайган, карт фокусчы!..
Дәҗҗал груһы.
Мәлгунь!
Һава.
Кайда соң ул?
Дәҗҗал.
Ламәкәндә!
Һава.
Ламәкәндә?!
Дәҗҗал.
Әйе, анда…
Газазил.
Юк ул анда!..
Дәҗҗал груһы.
Мәлгунь!..
Газазил.
Фокусчының ихтыярын менә болар,
Менә болар корал итеп алганнан соң,
Ламәкәндә юкка чыкты. Ул юк хәзер.
Дәҗҗал.
Ул бар! Ул көчле!
Адәм.
Юк, юк миңа синнән башка Тәңре, Илаһ!..
Дәҗҗал.
Зур, зур гөнаһ…
Ирек.
Ирекле йөрәк яшәгәндә, юк ул гөнаһ!
Газазил.
Юк ул гөнаһ, йөрәкләрдә якты нурлар
Дулкынланып оча-оча уйнаганда.
Мәхәббәт.
О проекте
О подписке