ҖАНЛЫ КОЯШЛАР
Безнең яклар Зифага да,
Сылуга да бай иде,
Карлыгачтай кодачалар,
Тумачалар бар иде.
Кашлар кыйгач! Йөзләр көләч! –
Кояштыр бу диярлек,
Аяк баскан эзләренә
Алсу гөлләр сибәрлек.
Эшчән алар – «Алтын кул» дип
Кушаматлар бирерлек.
Җитез алар – Мәскәүләрдә
Декадада биерлек.
Кайгы килсә, илереп-тилереп,
Халык исемен сатмыйлар,
Тешне кысып, яшьне йотып,
Илдән әдәп саклыйлар.
Кодача да түгел, гаҗәп,
Тумача да түгел дә,
Яран кебек, тамыр җәеп
Чәчәк ата күңелдә,
Туганнан да туганрак
Якын булып гомергә.
…Ул чактагы заманалар
Фаҗигагә бай иде:
Убылганнар, җуелганнар,
Куылганнар бар иде;
Аерылдылар, каерылдылар
Сугыш давылларында,
Берсе – илдән әллә кайда,
Берсе – Идел ярында
Ялгыз калды. Интексә дә,
Иле исмен сатмады,
Яшен йотып, тешен кысып,
Йөрәгендә саклады.
Кайсын алма, шунысы көләч,
«Кояшмы бу?!» диярлек,
Үзенә түгел, эзләренә
Башларыңны иярлек.
Хатларында таныла иде,
Исән-саулык язса да:
Вәгъдәсенә туры яши,
Башларга таш яуса да…
Күргән-белгән сөйли һаман:
«Көтте, мескен, бизмәде,
Гомерләре өзелгәнче,
Өметләрен өзмәде.
Тулысынча бирде илгә
Көнен, төнен – барын да.
Донор булып, канын бирде
Һәм… ахырда җанын да».
Татар хатын-кызларының
Раслагансың, гүзәлем,
Янып, көлгә калса калыр, –
Авырлыкка түзгәнен…
Ишетә алса әйтер идек:
«Үзеңне дә сөяргә
Кирәк иде…» Соңга калдык
Менә шулай дияргә:
«Алларым син, гөлем син, –
Сөеклем син, тиңем син! –
Башларыма таш яуса да,
Ташлар ярым түгел син».
И сез, безнең сеңелкәйләр,
Кашларыгыз кыйгачлар,
Илнең гомер юлларына
Нур сибүче кояшлар,
Менә шулай сөя сезнең
Йөздән туксан җидегез!
Әй егетләр, шундыйларның
Кадерләрен белегез.
1959
МӘХӘББӘТ
Яндырдың син, сөю… Ләкин, рәхмәт,
Ваклыкларны азмы яндырдың!
Яндырдың да хиснең хәерсезен,
Кадерлесен исән калдырдың.
Аралап, син шулай мәхәббәтең
Бөеклеген исән калдырдың.
Рәхмәт сиңа, безне җайсызлыктан,
Ямьсезлектән йолган мәхәббәт.
Рәхмәт сиңа, җанны ваклыклардан
Аралаган өчен, мең рәхмәт!
СИХЕРМЕ, ШИГЫРЬМЕ СИН?
…Үлемнәр камерасының
Бер милке идең, йөрәк…
Мәхәббәт әллә мәматтан2
Көчлерәк, кодрәтлерәк?!
Һәлакәт каршында бит син
Нык идең, башсыз идең:
Мәхәббәт алдында инде
Сыгылдың?
Башны идең?
Сөю шул – безнең гакылдан
Серлерәк, кодрәтлерәк.
Сихер ул – сөю,
Шигырь ул!
Карышма, буйсын, йөрәк!..
«Башландың син, роман, башландың…»
Башландың син, роман, башландың.
Ахырың – белмим; читен баш ягың!
Петрарка сонеты түгел дә бу…
Ташласам да, гүрдә ташлармын.
Алып керде мине мәхәббәт
Океан кебек чиксез романга,
Ә корабы… крейсер түгел,
Ә корабы – җилкәнсез каек…
Хуш, язмышым, кайталмамдыр мин,
Батармындыр, дулкында калып…
1959
ӘЙТСЕННӘР ИЛЛӘР
Сагынмый үткән сәгатем
Сирәк бит, сирәк, сирәк:
Мең сәгать сабыр итәргә
Иң түзем йөрәк ләбаса,
Реактор йөрәк кирәк…
Килсәң дә, күрсәм әгәр бер,
Ни кими, нәрсәң бетә? –
Күзләрем талганчы күрсәм,
Миңа бит шул да җитә.
Ни генә әйтсәң дә әйт син,
Мин кабул итәм, кабул:
Трибунал карарлары күк
Аяусыз булса да ул!
Мин әгәр амнистияңне
Көтәргә өлгермәсәм,
Әйтсеннәр илләр:
– Мәхәббәт Корбаны безнең Хәсән!..
1959
«Челтерәп аккан чишмә сыман…»
Челтерәп аккан чишмә сыман
Көләч иде кыз бала.
Уйга калды, – кемнедерме,
Үзендерме кызгана.
Кыен аңа: бер үк айда –
Ике төрле имтихан…
Фәнен бирдем. Ә сөюен?..
Ялгышамдыр, ихтимал?..
Юлы бикле чишмә кебек
Тынып калды кыз бала.
Үз хәленә мисал эзләп,
Тарихларга күз сала.
Дездемона – Отелло бар.
Маргарита – Фауст бар…
Мине дә бит көтә бугай,
Сөю, шундый язмышлар…
Ни булса да тыңла, йөрәк,
Вөҗдан әйткән тавышны:
«Яз, йөрәк, яз, үзең яз син
Сөюдәге язмышны…»
Давылдагы талчыбыктай,
Терәк эзли кыз бала.
Шундый чакта, Пушкин, Һөте,
Булышыгыз сез аңа.
Телефоннан: «Сезме бу?» – ди,
Шашып, сорау биргән күк.
– Сине сагынам, – ди кыз бала
«Нихәл?» дигән сорауга.
Язмыш, миңа бу җавапка
Нинди бәһа куярга?..
1959
«Кабатланмас сыман саф сөю дә…»
Кабатланмас сыман саф сөю дә,
Сагыну да бар кебек сүзеңдә…
Шул сүзләрең кебек булсаң әгәр,
Язганнарың кебек үзең дә,
Киләчәктә, якын киләчәктә
Мин генәме әллә, мин генә,
Юк, халкың да бәйрәм итәр иде
Шул кызының туган көнендә.
Төшләремә кереп йөдәтәсең,
Искә төшеп бергә кичләрең.
Сары сагышларга батам ласа,
Хисләремдә шыта шикләрем…
Синең куллар сулар сипкән гөлләр
Кайсы өйнең тәрәзәсендә?..
Тәрәзләрдә гөлләр күргәндә дә
Искә төшеп йөдәтәсең лә…
1959
«Хәерлегә булсын, хәерлегә…»
Хәерлегә булсын, хәерлегә
Синең шулай уйга калулар,
Сәбәпсездер генә кебек итеп
Керфегеңнән яшьләр тамулар.
Яндыра ул сөю!.. Рәхмәт аңа –
Хәерсезен хиснең яндыра! –
Хәерсезен хиснең яндыра да
Кадерлесен исән калдыра.
Коткарасың хисне ямьсезлектән,
Аламадан, изге мәхәббәт;
Гамьсезлектән безне аралыйсың,
Рәхмәт сиңа, рәхмәт, мең рәхмәт.
Хәерлегә булсын, хәерлегә
Синең шулай уйга калуың…
Китәм икән әгәр, сагын, сагын,
Бәхет бит ул – сагыну, акыллым…
1960
«Онытчы, йөрәккәй…»
Онытчы, йөрәккәй,
Сагышның бусын да, –
Буйсынма акылга,
Буйсынма, буйсынма!
Сан гына лабаса
Бу сагыш, сан гына.
Кагылма, йөрәккәй,
Саннарга кагылма! –
Селтәче аларны
Киләчәк ягына,
Саннарның сыйфатка
Күчәсе чагына!
Син түгелмени соң
Хыялның җан дусты?
Кайтар, хис, йөрәккә
Чәчәкле августны!
Октябрь, 1960
«Бу хикмәтне – мәхәббәтне –…»
Бу хикмәтне – мәхәббәтне –
Кемнәр чыгарган икән?
Яндыра бит, көйдерә бит,
Ничек чыдарга икән?
Утырса да китсә йөрәк
Мурман корабларына,
Боз тауларын эретәчәк
Котып тарафларында.
Җитәр, йөрәк, сабыр кирәк,
Ташла януларыңны.
Күрәсеңдер, яна-яна
Нигә калуларымны? –
Бу хикмәтне – мәхәббәтне –
Кемнәр чыгарды икән?
Чыгарганнар чыдаганнар,
Без дә чыдарбыз микән?!
Янып-көеп беттем инде,
Тагын янасы микән?
Әллә инде бу яклардан
Башны аласы микән?
Әйдә, йөрәк, китик әле
Төньяк корабларында,
Боз тауларын эретергә
Котып тарафларында.
1960
«Бу якларның алсу төннәрендә…»
Бу якларның алсу төннәрендә,
Ал каеннар күләгәсендә
Онытылырга инде мөмкин дисәм,
Искә төшеп йөдәтәсең лә,
Искә төшеп…
Син калдырган кына кайсы икән?
Кайсы өйләр тәрәзәсендә?..
Илемдәге барлык гөлләр аша
Искә төшеп йөдәтәсең лә,
Искә төшеп…
1960
КЕМ БАР ИКӘН СИНЕ ЮКСЫНМАГАН?
Бертавыштан сөя сине халык,
Бертавыштан сине ярата.
Мәхәббәттән, юксынудан бүтән
Бер сүз дә юк сиңа карата…
Юк, шулай да шелтәлим мин сине,
Өзелеп, сагынып искә алганда,
Киләчәккә, Такташ, мәңгелеккә
Шундый иртә китеп барганга…
Кырыс кебек идем ләбаса мин.
Нык идем,
Күп иде хисләрем,
Хәзер менә
Син юккамы, Такташ,
Ятимгәме –
Әллә нишләдем.
Хәзер менә һәр өй, һәр йорт өчен
Тыныч көннәр җиткән чорларда,
Вакыт-вакыт
Күңел йомшара да,
Дәфтәр бите яшькә чылана…
Әй талантлы, олы, бөек халкым!
Кабул итче тик бер сорауны:
Бирсәнә син безнең сафка тагын
Бирсәнә бер Такташ сыманны!..
1960
ТУРАЙ
Какты бераз тормыш, сукты бераз,
Акыл да ул бирде, гыйбрәт тә.
Онытырга аны кирәктер дә –
Эзләр калган, эзләр йөрәктә.
Яралы мин. Һаваны мин, димәк,
Аз-маз гына, әйтик, чамалыйм.
Сылу сеңелем, чая энем, сезгә
Васыятьнедер, бәлки, язам мин.
Хет чукын син: тормыш – диалектик,
Тик аныңча гомер сөрәбез.
Йөрәкләрдә нинди байлык барын,
Җанлы ич без, барыбер сизәбез.
Юк, формаңны – тышкы якны түгел,
Эчтәлекне сакла, эчеңне!
Киләчәк ул китергәнне көтә,
Яратмый ул буш кул кешене.
Какты безне заман, сукты бераз,
Прививка да бирде гыйбрәткә.
Кагар, – абынма син, – китәр; эзе,
Тирән эзе калыр йөрәктә,–
Гыйбрәт булыр сиңа, кирәктә.
1960
ҮЗЕ БЕР ГОМЕР
Беребез дә безнең, оланнар,
Хәмернең колы түгел.
Тик алга куйган ризыктан
Берәү дә олы түгел.
Бүген без гамьне дә зарны
Тышкары атыйк әле:
Бу хәләл ашның-ризыкның
Тәмнәрен татыйк әле.
Гомернең шундый кадерле,
Хәерле кичәләре,
«Мең дә бер кичә» шикелле,
Шигырьгә күчәр әле.
Безнең бу гөрләп утыру –
Үзе бер гомер бит ул.
Җәннәткә кергәч тә әле,
Төшләргә керер бит ул.
КАЗАН ТУРЫНДА ҖЫРЛАР
Юл ташларына
Яфрак коела,
Аккошлар инде
Юлга җыена.
Киткән кошларга
Адреслар бирсәм,
Идел буеннан
Узарлар микән?
И нурлы Казан –
Туган ил төсе,
Синең ташларда
Бабайлар эзе.
Алсу Алтайда,
Зәңгәр Байкалда
Истә син, Казан,
Истә һәркайда.
И якты Казан,
Синең нурларың –
Кыйбласы безнең
Озын юлларның.
Кем кайтмый калыр
Туган иленә?
Кошлар да кайта
Үскән җиренә.
Еракта да син
Йөрәккә якын;
Торган җир – көмеш,
Туган җир – алтын.
Туган җир якын!
Туган тел якын!
«Килеп чыктың тагын юлыма син…»
Килеп чыктың тагын юлыма син,
Күктән иңгән зәңгәр нур сыман.
Кем сиңа мин? Нинди аермам бар
Очрап калган гади юлчыдан?
Нәфис кулың минем авыр учта,
Сибелә җанга якты нурларың.
Кайгыртасың: «Хәлең ничек?» – дисең.
Ни диим соң? – «Әйбәт, туганым…»
Гадәтемчә, уйлап тормый гына
Әйтәмендер сиңа боларны.
Шәйлисеңдер әрнү, гамьнәремне,
Чалларыма кунган моңнарны?
…Арыш эчләреннән миңа таба
Алсу нурлар сузылып килгәндәй,
Юлларыма чыгып хәл сорыйсың,
«Гамьнәреңне бүлеш…» дигәндәй.
Ышан миңа, ышан, минем җавап
Ялганлашып әйткән сүз түгел:
Кырлар аша сузган синең кулдан
Кайнар дәрткә тулды бар күңел.
Китеп бардың, җиңел җилкән кебек.
Рәшәләрдә төсең күмелде.
Сагыш микән? Үткән яшьлек микән? –
Җанда тагын нидер терелде.
1961
О проекте
О подписке