© Эльдар Ахадов, 2019

ISBN 978-5-0050-6260-4

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

На семнадцати языках

В книге представлены поэтические и прозаические произведения Эльдара Ахадова в переводах на азербайджанский, английский, болгарский, испанский, итальянский, тувинский, китайский, арабский, греческий, иврит, польский, литовский, белорусский, украинский, таджикский, эсперанто – на шестнадцати иностранных языках и на языке написания – русском. Каждый перевод предваряется текстом оригинала. Над переводами текстов трудились Алвиз Алиев, Надя Коваль, Цветан Диковски, Паоло Руффилли, Брайн Томлинсон, Тэранэ Маммэд, Иса Ахадов, Татяна Любенова (Духлинска), Мария Шандуркова, Георги Ангелов, Сретен Вуйович, Эмиля Кыргыс, Сунь Хэнань, Ван Линь, Фуркат Холйигитов, Рустам Карапетьян, Нина Прокопович, Ольга Визница, Вера Иванова, Светлана Вельковская, Жанна Девикова, Браха Кабра, Оауди и Салим. Всего над переводами произведений Эльдара Ахадова работали 24 переводчика.

Автор глубоко признателен каждому из них, но не имеет морального права не отметить тех, кто внёс наибольший вклад в переводы произведений Ахадова. Это, безусловно: Надя Коваль (испанский язык), неутомимый Алвиз Алиев (азербайджанский язык), замечательные болгары Цветан Диковски, Татяна Любенова (Духлинска) и Георги Ангелов, черногорец Сретен Вуйович и, конечно, лауреат итальянской Нобелевской премии Монтале маэстро Паоло Руффилли! Благодарю Фернандо Рендона и Маргариту Аль за то, что чувство поэзии помогает им проводить великолепные фестивали, на которых поэты разных стран и народов, разных языков и культур находят единомышленников и новых друзей – поэтов, которые потом переводят друг друга и поддерживают общий огонь поэзии, невзирая на расстояния!

Об авторе

На русском, английском, испанском и азербайджанском языках

Эльдар Ахадов

Родился в Баку в 1960. Проживает в Красноярске. Член Союза писателей России и других писательских организаций России, Украины и Азербайджана, член Русского географического общества, член Ассамблеи народов Евразии, член международного писательского ПЕН-клуба (англ. PEN International). Автор 60 книг поэзии и прозы. Лауреат государственной литературной премии губернатора Ямало-Ненецкого автономного округа, лауреат национальных премий «Серебряное перо Руси», «На благо мира» (дважды), «Север – страна без границ» (дважды), серебряная медаль IV Всероссийского литературного фестиваля фестивалей, серебряная медаль IV Евразийского литературного фестиваля фестивалей.

Eldar Akhadov

Was born in Baku in 1960. He lives in Krasnoyarsk. A member of the Union of Writers of Russia and other writers ’organizations of Russia, Ukraine and Azerbaijan, a member of the Russian Geographical Society, a member of the Eurasian Peoples’ Assembly, a member of the PEN International Writing Club. The author of 60 books of poetry and prose. Laureate of the State Literary Prize of the Governor of the Yamal-Nenets Autonomous district, laureate of the National Prize «Silver Feather of Russia», «For the Good of the World», «North is a Country Without Borders», silver medal of the IV All-Russian Literary Festival of Festivals. Silver medal of the IV Eurasia Literary Festival of Festivals.

Eldar Akhadov

Nació en Bakú en 1960. Vive en Krasnoyarsk. Es el miembro de la Unión de Escritores de Rusia, de la Unión de Escritores del Siglo XXI, de la Unión de Escritores del Sur de Rusia (Ucrania), de la asociación literaria y creativa Luch (Azerbaiyán). Es el miembro de la Sociedad Geográfica Rusa, miembro de la Asamblea de los Pueblos de Eurasia, miembro del Club Internacional PEN (Eng. PEN Internacional). Es el autor de los 59 libros de poesía y prosa. Es laureado del Premio Literario del Estado del Gobernador de la Okrug Autónoma Yamal-Nenets, galardonado con los Premios Nacionales «Pluma de plata de Rusia», «Por el bien del mundo», Premio ruso-sueco «El norte es un país sin fronteras», Premio de la editorial ZA-ZA Verlag (Alemania), Premios Homer (Grecia), medalla de plata del «IV Festival de Festivales Literarios de toda Rusia», medalla de plata del «IV Festival de Festivales Literarios de toda Evrasia».

Eldar Əhədov

Əhədov Eldar Əlixas oğlu 1960-cı il iyulun 19-da Bakıda anadan olub. 1986-cı ildən Krasnoyarskda yaşayır. 10 il ərzində (2000—2010) Krasnoyarsk Diyar Xalq Yaradıcılığı Dövlət Mərkəzi Ədəbiyyat Birliyinin və korlar və zəif görənlər üçün «Bılina» ədəbiyyat studiyasına rəhbərlik edib. Rusiya Yazıçıları İttifaqı üzvü. Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin üzvü, Avrasiya Xalqları Məclisinin üzvü, PEN Beynəlxalq Yazı Klubunun üzvüdür. 60 şeir və nəsr kitabının müəllifidir. Yamal-Nenets Muxtar Dairəsi Qubernatorunun Dövlət Ədəbi Mükafatı laureatı, «Rusiyanın gümüş lələyi», «Dünyanın xeyirinə» milli mükafatları laureatı, «Şimal sərhədsiz bir ölkədir», Ümumrusiya ədəbi festival festivalının gümüş medalı. Avrasiya ədəbi festival festivalının gümüş medalı. Sibirin Sayan bölgəsində Tyoplaya çayının iki qoluna E. Əhədovun adı verilib.

Переводы на азербайджанский язык

Когда тебя оставит каждый

Когда тебя оставит каждый,

И каждый кинет камень вслед,

Объятый судорожной жаждой

В тебе угаснет прежний свет,

И никуда уже не деться,

И ни к чему любая речь,

И голос матери из детства

Уже не в силах уберечь…

Не веря никакому звуку,

Не чуя неба и земли,

Прими мою живую руку,

К тебе простёртую вдали…

Bir gün səndən hamı dönsə

Bir gün səndən hamı dönsə,

Desə «Getsin, dalınca daş»,

Qəlbindəki atəş sönsə,

Tənha qalsan, gözündə yaş…

Dünya sənə dar gələndə,

Özün də bilmədən nədən…

Hamı səni yad biləndə,

Bağrın yarılsa hikkədən…

Uzaq qaçsan təsəllidən,

Ögey bilsən hər nəfəsi,

Unudulsa körpəlikdən

Yadda qalan ana səsi…

Başın üstən qaçsa səma,

Ayaq altdan qaçsa da yer,

Bil ki, varam, uzatdığım,

Əllərimə əlini ver!…

Əllərimə əlini ver!..

Как учит нетленная мудрость веков

Как учит нетленная мудрость веков,

Нельзя никому обижать стариков:

Сегодня ты молод и зол на язык,

А завтра и сам – беззащитный старик.

Иным перенять бы у диких зверей

Священный обычай любить матерей…

В младенчестве все мы зовёмся детьми,

Дай Бог, и потом оставаться людьми!

Инсан олаг!

«Qocalara hörmət elə!»

Məsəl qalıb aqillərdən.

Bu müdriklik bizə çatıb,

Əsrlərdən, nəsillərdən.

Qocalara hörmət elə,

Kömək eylə, yolun gözlə

Ürəkləri kövrək olur

Gəl incitmə acı sözlə.

Öyünmə ki, sən cavansan,

Fələkdən də «bac» alarsn,

Vaxt ötüşər, zaman keçər,

Axır sən də qocalarsan.

Bəlkə biz də ibrət alaq,

Baxıb vəhşi təbiətə,

Bala, ana arasında

O, müqəddəs məhəbbətə.

Canlıların ünsiyyəti

Heyran edər hər bir kəsi,

Balaların anaları

Sevib, sevmək ən’ənəsiı.

Çalışaq ki, uşaqlıqdan

Yaşlılara həyan olaq,

Böyüyəndə cəmiyyətə

Biz layiq bir insan olaq!

İnsan olaq!!!

ОЖИДАНИЕ ЧУДА

Вся жизнь – ожидание чуда,

Того, что ещё не сбылось,

Но скоро случится повсюду

Внезапно, как русский «авось».

И хлынут хорошие вести,

И всё обойдётся, дружок,

И счастливы будем мы вместе

С тобою глядеть за порог,

Туда, где сбывается чудо

Само по себе, как всегда:

Явившееся ниоткуда,

Не девшееся никуда.

Möcüzə

Bütün həyat ümidlərin əlində,

Gözləyirik, olmayanlar olacaq.

Qəfil gələr möcüzələr, gələndə

Qapımızdan, bacamızdan dolacaq.

Şad xəbərlər qarşısında qaçar şər,

Yaman günün ömrü azdı, şübhəsiz

Darıxma, dost, yaman günlər ötüşər,

Birgə gülüb, sevinərik onda biz.

Sevinc gələr bu məkana, bu elə,

Nur ələnər çölə, düzə, səmaya,

Qədəm qoyaq onda verib əl-ələ,

Möcüzələr baş verdiyi dünyaya.

Möcüzələr yaradacaq yaradan,

Öz-özünə yetişəndə zamanı.

Soruşma ki, axır gəldi haradan?

Çünki olmur möcüzənin ünvanı.

ЮНОСТЬ И СТАРОСТЬ

 
Под этим небом дымно-голубым
Я был когда-то дивно молодым.
Мелодией пронзительно-случайной
Казался мне весь мир необычайный.
Но каждый миг без лишних слёз и слов
Я был легко расстаться с ним готов.
А ныне, жалкий суетный старик,
Цепляюсь я за каждый взгляд и миг.
И понимаю: слаще прежних лет
На целом свете не было и нет.
 

Gənclik və qocalıq

 
Çılğın gəncliyimi salıram yada.
Göy səma altında, bu gen dünyada,
Necə də qayğısız bir cavan idim,
Aləmə, dünyaya mən heyran idim.
Həzin bir ahəngi vardı zamanın,
Qədrini bilməzdim onda hər anın.
Qorxmadan heç nədən, sanki, nə dərdim?
Göz yaşı tökmədən köçüb gedərdim…
Indi əldən salıb qocalıq məni,
Düşünüb, anıram olub, kecəni.
Həyatın mənası nə dərin imiş,
O, keçən illərim nə şirin imiş.
Hər baxış, hər bir an mənə təsəlli,
Tuturam həyatdan indi cüt əlli.
 

БУМАЖНЫЙ ПАПА

 
Не лежит на полке шляпа,
Не включается камин…
«А когда вернётся папа?»
Вопрошает маму сын.
На дворе глухая осень.
По ночам стоит мороз…
Этим каверзным вопросом
Он довёл её до слёз.
На ресницах капли влаги,
В сердце – детский голосок.
«Сделай папу из бумаги» —
Попросил её сынок.
«Ничего, что он – бумажный.
Мы не скажем никому.
Он ведь сильный и отважный.
Я с собой его возьму».
 

Kağızdan ata

 
Rəfdə nə papaq var, nə də ki, əlcək,
Çoxdandı yanmayır buxarı ocaq.
«Ay ana, bəs atam nə vaxt gələcək?»
Soruşur anadan bu körpə uşaq.
Bayırda payızın nəfəsi gəlir,
Gecələr şaxtalar andırır qışı,
Nə desin?…Ananın qəlbi kövrəlir,
Boğur qəhər ilə onu göz yaşı…
Sükutu uşağın təkidi pozur:
«Gəl mənə kağızdan ata düzəldək,
(Ananın halını o, özü yozur)
Amma bunu heç kim bilməsin gərək.
Hər yerdə özümlə gəzdirəcəyəm,
Onu gəzdirmək də çünki asandır.
Nə olsun, kağızdan olanda, bəyəm?
O ki, həm cəsurdur, həm pəhləvandır.»
 

Можно вызвать врача

 
Можно вызвать врача, на работу и слуг,
Можно вызвать такси, на дуэль или дрожь,
Можно вызвать истерику, смех и испуг,
Можно вызвать полицию, гнев или дождь,
Но какие молитвы для них ни готовь:
Не приходят по вызову Бог и любовь.
 

Həkim çağırmaq

 
Həkim çağırmaq olar,
Təcili yardım gələr.
Qulluqçu çağırarsan,
Köməyin ola bilər.
Duyelə çağırarsan
Qəzəblənib kimsəni…
Taksi çağırsan əgər,
Gəlib aparar səni.
Yağış da çağırarsan,
Təbiətə can verər,
Polis də çağırarsan,
Qoymaz çəkəsən zərər.
Istədiklərin olar,
Çağırmağına baxır,
Gülüş, qəzəb, ya qorxu,
Nə istəyirsən çağır.
Nə desən çağırarsan,
Sən belə vərdiş ilə,
Bir Tanrı, bir məhəbbət,
Gəlməz sifariş ilə!
 

КОГДА ПОЙМЁШЬ…

 
Когда поймёшь на самом деле,
Что правды может и не быть,
Что хрупок дух в здоровом теле
От недомолвок и обид,
А между прошлым и грядущим
Нет абсолютно ничего,
И грех печалиться о сущем,
Когда по сути нет его,
Живи и радуйся, как чуду,
Морщинке времени любой,
Поскольку мы с тобой повсюду,
И всё на свете – в нас с тобой.
 

Anlarsan…

 
Bir gün anlayarsan, həqiqətən də
Haqqı, ədaləti çox olar danan.
Kövrək bir könül var güclü bədəndə,
Incidərlər, sındırarlar nagahan.
Keçmişlə gələcək arasında sən
Boşluqlar görsən də, tanrı pənahdı.
Çalış ki, uzaq ol qəmdən, qüssədən,
Boş şeyin dərdini çəkmə, günahdı.
Dünyanın sehrini duy, sevinc ilə,
Aləm bizimlədir, bizimlə inan.
Keçək gülə-gülə, verib əl-ələ,
Zamanın bu eniş, yoxuşlarından…
 

КРОМЕ ТЕБЯ…

Я порвал все твои фотографии. Но это не помогло. Я помнил тебя.

Я уехал за тридевять земель и больше не возвращался.

Но это не помогло. Я помнил тебя.

Я встречался с другими, и меня любили. Но это не помогло. Я помнил тебя.

Я напивался – вусмерть, как сапожник, как бич, как последняя тварь.

Но это не помогло. Я помнил тебя.

Я женился, обзавелся детьми, стал домовитым. Но это не помогло. Я помнил тебя.

Я старею. Всё выветривается из памяти. Всё.

Кроме тебя.

Səndən savayı…

Butün şəkillərini bir-bir cırıb tulladım,

Bu olmadı imdadım… Sənı unudammadım.

Acı şərabdan, meydən içdim, içənə kimi,

huşum itənə kimi. Küçədə sərxoş yatan

yazıq pinəçi kimi, Nə bilim nəçi kimi,

nə bilim nəçi kimi. Bu olmadı imdadım,

Səni unudammadım. Evləndim, həyatıma

ailə, uşaq doldu, vim, eşiyim oldu.

Bu olmadı imdadım, Səni unudammadım.

Indi mən qocalıram… Çalışsam da havayı

Hər şey yadımdan çıxır, Hər şey,

Səndən savayı…